Page 97 - รายงานฉบับสมบูรณ์ เหลียวหลังแลหน้า 2 ทศวรรษ สิทธิมนุษยชนในสังคมไทย

- ธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน
- สิทธิมนุษยชนศึกษา
- ปัญหาเรื่องที่ดินทำกิน อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ

“กรณีที่ดินหลายกรณีที่ได้รับการเยียวยา หรือกรณีโครงการพัฒนา
ขนาดใหญ่ของรัฐที่ยืดเยื้อและวนเวียนกลับมาเป็นระลอก แต่หากจะให้บอก
ถึงเรื่องที่สร้างกระแสใหญ่ ๆ อาจจะพูดได้ยาก … ” (สัมภาษณ์ KI004,12
พฤศจิกายน 2564)

จำนวนความสำเร็จหรือสิ่งที่กสม.ทำได้ดีดังกล่าว อาจกล่าวได้ว่ายังมีจำนวนน้อย และผู้ให้
ข้อมูลส่วนใหญ่ใช้เวลาในการคิดค่อนข้างนานเมื่อถามคำถามนี้ อย่างไรก็ตาม จากงานวิจัยพบว่า
ผู้ให้ข้อมูลมักจะกล่าวถึงว่าความสำเร็จนั้นโดยการกล่าวอ้างไม่ได้ว่าเป็นผลงานของกสม.เพียงผู้
เดียว หากแต่เป็นการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานและเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง หรือในกรณีที่มีการ
เปลี่ยนแปลง สิ่งที่กสม. ทำได้ดีนั้น เป็นการเปลี่ยนแปลงในรายกรณีมากกว่าการเปลี่ยนแปลงเชิง
นโยบาย นอกจากนี้สิ่งที่กสม.ทำได้และประสบความสำเร็จจะต้องใช้ระยะเวลาในการเปลี่ยนแปลงจึง
อาจทำให้ไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงและไม่สามารถอ้างได้ว่าเป็นความสำเร็จของกสม.ชุดใดชุดหนึ่ง
“ กสม. ยุคแรกๆ นี่ก็ที่เรื่องนโยบายเกี่ยวกับเรื่อง ที่ดินยังไม่ชัดเจน
มากนัก เรื่องที่ดินยังเป็นปัญหาคาราคาซังอยู่ อาจจะเป็นเพราะว่า กสม. นี่
เป็นเสียงเล็กเกินไปที่รัฐบาลจะเอานโยบายนี้ไปแก้ตามปัญหาที่รับฟัง ช่วงที่
พอจะได้คือช่วยเหลือคดี การช่วยเหลือคดีที่เป็นรายๆ เคส” (สัมภาษณ์
KI024, 7 กุมภาพันธ์ 2565)

“มีหลายกรณีที่รายงานระบุชัด แต่ไม่ถูกแก้ไขตามที่เสนอ เช่น บ้าน
ป่าผาก จ.สุพรรณบุรี เกิดจากการไล่ที่ชาวกะเหรี่ยงขนไม่มีที่อยู่และที่ทำกิน
และคดีความยืดเยื้อมากกว่า 20 ปี และบางกรณีที่แม้จะแพ้คดีในชั้นฎีกา แต่
ภายนอกสามารถมีการกดดันจนสร้างความเปลี่ยนแปลงได้” (สัมภาษณ์
KI004, 12 พฤศจิกายน 2564)

อย่างไรก็ตามเสียงสะท้อนจำนวนหนึ่งชื่นชมว่างานการทำงานสนับสนุนส่งเสริม หรืองาน
เย็น โดยเฉพาะประเด็นสิทธิมนุษยชนศึกษา การสร้างค่ายเยาวชน นั้น ทำได้ค่อนข้างดี แต่ก็ยังไปไม่
สุดทาง เช่น การขาดกระบวนการประเมิน ติดตามผลที่ชัดเจน

“…การให้ความรู้เรื่องสิทธิมนุษยชนทำได้ดี แต่งานปกป้องคุ้มครอง
อาจจะต้องมีคำถาม (Question mark) กันต่อไป” (สนทนากลุ่มภายนอก
วันที่ 26 มกราคม 2565)

“… เนื่องจากเราทำงานสิทธิมนุษยชนศึกษา (Human Rights
Education) กันมานาน รุ่นแรก ๆ สามารถสร้างคนได้จริง ๆ มีการลงไปคุย
กับอาจารย์มหาวิทยาลัย มีการฝึกอบรม … เราคิดว่าเป็นข้อเด่นที่ทำให้คน
เข้าใจเรื่องสิทธิมนุษยชน หลังจากนั้นเราก็มี หลักสูตรเป็นของตัวเอง
คิดว่าสิ่งนี้เป็นสิ่งสำคัญ งานเชิงบวก ที่เราคิดว่าเป็นการส่งเสริมสิทธิ
มนุษยชน ให้ความรู้เรื่องสิทธิมนุษยชน” (สนทนากลุ่มภายนอก, วันที่ 26
มกราคม 2565)

-90-