Page 37 - รายงานฉบับสมบูรณ์ เหลียวหลังแลหน้า 2 ทศวรรษ สิทธิมนุษยชนในสังคมไทย
P. 37
พันธุ์ในพม่าที่ถูกข่มขืน ในเรื่อง ใบอนุญาตข่มขืน: บันทึกการทารุณกรรมทางเพศในรัฐฉาน (สุพัตรา
ภูมิประพาส และ เพ็ญนภา หงษ์ทอง, 2545)
การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง
การศึกษานี้มุ่งมองย้อนหลังการทำงานของ กสม. ทั้งในแง่ของการทำงานขององค์กรใน
ฐานะที่เป็นสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และทบทวนผลการทำงานด้านสิทธิมนุษยชนในสังคมไทย
หลังจากที่มีองค์กรแห่งชาติขึ้นมาแล้วเพื่อจะถอดบทเรียนสำหรับการวางยุทธศาสตร์การพัฒนา
งองค์กรและการทำงานในอนาตคต ดังนั้น การทบทวนวรรณกรรมในที่นี้จึงกำหนดขอบเขตการ
ทบทวนเป็นสองเรื่องหลักคือ 1. วรรณกรรมเกี่ยวกับการทำงานขององค์กรอิสระด้านสิทธิมนุษยชน
ซึ่งประกอบด้วย กสม. และสำนักงาน กสม. ที่เป็นฝ่ายสนับสนุนการดำเนินงานของ กสม. ซึ่งมี
บทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบผูกพันโดยตรงต่อกฎหมายไทยและในขณะเดียวกันก็มีหลักการ
สากลในฐานะที่เป็นองค์กรแห่งชาติที่เป็นสมาชิกเครือข่ายสถาบันสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (GANHRI)
ซึ่งมีหลักการปารีส (The Paris Principles) กำกับมาตรฐานอีกชั้นหนึ่ง และ 2. วรรณกรรมเกี่ยวกับ
สิทธิมนุษยชนในสังคมไทยซึ่งมีพัฒนาการมาก่อนหน้า และภายหลังการจัดตั้ง กสม. โดยพิจารณาใน
ส่วนของพัฒนาการสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้น
1. วรรณกรรมที่เกี่ยวกับองค์กรและการทำงานขององค์กรสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
ศูนย์เครือข่ายวิชาการเพื่อสังเกตการณ์และวิจัยความสุขของชุมชน (ศูนย์วิจัยความสุข
ชุมชน) (ต่อไปจะใช้ชื่อย่อว่า ศูนย์วิจัยความสุขชุมชน) (2556) ทำวิจัยเรื่อง การประเมินศักยภาพและ
พัฒนาระบบงานและกระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามมาตรา 257 (1) ของ
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำข้อมูลที่พบมา
กำหนดแนวทางในการพัฒนาปรับปรุงกระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนของ กสม.
ภายใต้รัฐธรรมนูญ 2550 มาตรา 257 (1) ซึ่งระบุถึงอำนาจหน้าที่ของ กสม. ว่า
ตรวจสอบและรายงานการกระทำหรือการละเลยการกระทำ อันเป็นการละเมิดสิทธิ
มนุษยชนหรือไม่เป็นไปตามพันธกรณีระหว่างประเทศเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนที่ประเทศ
ไทยเป็นภาคี และเสนอมาตรการการแก้ไขที่เหมาะสมต่อบุคคลหรือหน่วยงานที่กระทำ
หรือละเลยการกระทำดังกล่าวเพื่อดำเนินการ ในกรณีที่ปรากฏว่าไม่มีการดำเนินการ
ตามที่เสนอ ให้รายงานต่อรัฐสภาเพื่อดำเนินการต่อไป
จากการศึกษาวิจัย ศูนย์วิจัยความสุขชุมชน (2556) พบว่า ในการทำหน้าที่ตามมาตรา
257 (1) ของ กสม. มีข้อจำกัดหลัก คือ ความล่าช้าและคุณภาพของงานตรวจสอบที่ยังมีข้อจำกัด
ด้านคุณภาพ และยังไม่มีน้ำหนักเพียงพอที่จะทำให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดปฏิบัติตามข้อเสนอแนะ
และนำไปสู่การเยียวยาผู้ถูกละเมิด ยิ่งกว่านั้น รายงานการตรวจสอบยังมีจุดอ่อนที่ทำให้ถูกโต้แย้ง
ด้วย
สำหรับปัจจัยที่ทำให้การทำหน้าที่ตามมาตรา 257 (1) ของ กสม. ไม่มีคุณภาพอย่างที่
ควรจะเป็นนั้น มีเงื่อนไขที่แบ่งได้เป็น 2 ระดับ คือ ในระดับโครงสร้าง และ ในระดับกระบวนการ ดังมี
รายละเอียดในตารางที่ 1 แสดงข้อจำกัดและสภาพปัญหาในการทำงาน
ระดับ จุดที่เป็นข้อจำกัด สภาพปัญหา
1. โครงสร้าง 1.1 โครงสร้างการ 1.1.1 ขาดศูนย์ปฏิบัติงาน และเครือข่ายการ
ทำงาน (การบริหาร ทำงานในพื้นที่
จัดการองค์กร 1.1.2 การบริการจัดการ มอบหมายงานและ
การแบ่งงาน ขาดระบบที่ชัดเจน ส่งผลให้การ
-28-
