Page 169 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย

152

บทที่ 6

สรุปและข้อเสนอแนะ

บทนี้น้าเสนอสรุปผลการศึกษา การวิเคราะห์สถานการณ์สิทธิชุมชน และข้อเสนอทาง
นโยบายและยุทธศาสตร์ในการจัดสรรทรัพยากรน้้าตามแนวทางสันติวิธี โดยใช้ข้อมูลผลการศึกษา

เชิงประจักษ์จากพื้นที่ลุ่มน้้าชี จังหวัดชัยภูมิ และลุ่มน้้าน่าน จังหวัดน่าน ผนวกกับข้อมูลจากการจัด

เวทีรับฟังความคิดเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเป็นฐานในการน้าเสนอ ข้อมูลสรุปดังต่อไปนี้

6.1 สรุปผลการศึกษา

6.1.1 ข้อมูลผลการศึกษาจากแบบสอบถาม

ข้อมูลจากลุ่มน้้าชี จังหวัดชัยภูมิ บ่งชี้ว่าผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่อยู่ในภาคเกษตรกรรมที่

มีความต้องการน้้าเพื่อประกอบการเพาะปลูกพืช แต่การด้าเนินกิจกรรมทางการเกษตรอาศัยน้้าฝน
เป็นหลัก หากฝนทิ้งช่วงหรือการกระจายตัวของฝนไม่สม่้าเสมอจะเสริมน้้าจากแหล่งน้้าส้ารองอื่น เช่น

น้้าบ่อ น้้าบาดาล และน้้าชลประทาน อย่างไรก็ตาม ความต้องการดังกล่าวไม่เพียงพอต่อการ

เพาะปลูกพืช และรวมถึงความต้องการน้้าเพื่อการอุปโภคและบริโภคในชีวิตประจ้าวันที่ท้าให้ปัจจุบัน
การซื้อน้้าเพื่อการบริโภคเป็นเรื่องที่ยอมรับได้หรือนิยมปฏิบัติทั่วไปซึ่งย่อมหมายถึงค่าใช้จ่ายภายใน

ครัวเรือนที่เพิ่มขึ้นและเชื่อมโยงถึงผลกระทบด้านสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นหากบริโภคน้้าดื่มไม่มีคุณภาพ

ขณะเดียวกันพบว่าการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนต่อการบริหารจัดการน้้าสาธารณะ/ธรรมชาติยังขาด
บทบาทหน้าที่ที่ชัดเจนอันเนื่องมาจากขาดความผูกพันกับน้้าตามความผันแปรของยุคสมัยทดแทน

ความสัมพันธ์กับธรรมชาติดังเช่นในอดีต สอดคล้องกับการใช้ประโยชน์จากแหล่งน้้าในด้านอื่น ๆ เช่น

แหล่งอาหาร (จับสัตว์น้้า) วัฒนธรรม/ประเพณี และการสัญจร ที่ถูกลดทอนบทบาทไป นอกจากนี้
ความไม่เพียงพอของน้้าเพื่อการเกษตรกรรม การอุปโภคบริโภคภายในครัวเรือนยังอาจน้าไปสู่ความ

ขัดแย้งในอนาคต หากทรัพยากรน้้ากลายมาเป็นข้อจ้ากัดในการด้ารงชีวิต ประกอบกับการตระหนักรู้

ถึงสิทธิการใช้น้้าเข้ามามีบทบาทมากขึ้น ซึ่งชุมชนได้ให้ข้อสังเกตว่าหากเกิดความขัดแย้งที่เกี่ยวข้อง
กับการใช้ทรัพยากรน้้าขึ้นจริง การไกล่เกลี่ยข้อขัดแย้งผ่านคนกลาง เช่น ผู้น้าชุมชน (ก้านัน

ผู้ใหญ่บ้าน) จะสามารถแก้ไขปัญหาได้ หรือการเข้ามามีบทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้แก่

องค์การบริหารส่วนต้าบล (อบต.) ที่เข้ามาส่งเสริมการสร้างจิตส้านึก/การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์