Page 165 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย
P. 165
148
5.3.2 ปัญหาการบริหารจัดการทรัพยากรน า
- ปัญหาการกักเก็บน้้า ในช่วงฤดูน้้าหลากของทุกปี มักมีปัญหาเรื่องการกักเก็บน้้าไว้ใช้
เนื่องจากไม่มีฝายชะลอน้้าหรือแก้มลิง ท้าให้ในหน้าแล้งต้องประสบกับปัญหาขาดแคลนน้้าเพื่อการ
อุปโภค บริโภค และแหล่งน้้าในการท้าการเกษตร อีกทั้งน้้าหลากยังก่อให้เกิดการกัดเซาะหน้าดิน
ดินถล่มพังทลาย เกิดความเสียหายต่อการท้าการเกษตรของชุมชนในบริเวณลุ่มน้้า
- ปัญหาความขัดแย้งเรื่องสิทธิการใช้น้้า ได้แก่
1) ความขัดแย้งระหว่างคนในชุมชนหรือในพื้นที่ด้วยกัน ซึ่งจะมีมากในช่วงฤดูแล้ง
เนื่องจากการขาดแคลนน้้าเพื่ออุปโภคและการขาดแคลนน้้าเพื่อท้าการเกษตร จึงจ้าเป็นต้องพึ่งพา
หน่วยงานรัฐที่จะเข้าไปเจรจาไกล่เกลี่ย
2) ความขัดแย้งระหว่างชุมชนกับหน่วยงานภาครัฐ โดยปัญหาที่เกิดขึ้นเนื่องจากที่ผ่าน
มามีสาธารณูปโภครัฐ เช่น ประปาหมู่บ้าน แต่ในช่วงฤดูแล้งมักเกิดปัญหาผลิตน้้าประปาไม่ทัน
ซึ่งแนวทางการแก้ปัญหาเบื้องต้น ประชาชนจะต้องแจ้งหน่วยงานของรัฐในพื้นที่ เช่น อบต.
แต่บางครั้ งมีการใช้วิธีการเรียกร้องเรื่องการใช้น้้าผ่านสื่อ ซึ่งวิธีการเร ียกร้องผ่านสื่อน้าไปสู่ปัญหา
ความขัดแย้งกับหน่วยงานภาครัฐ เนื่องจากเป็นการลดความน่าเชื่อถือในกระบวนการท้างานของ
หน่วยงานภาครัฐ ดังนั้น จึงควรให้ความรู้ชาวบ้านเกี่ยวกับการร้องเรียนกับหน่วยงานของภาครัฐเมื่อ
เกิดปัญหาหรือเกิดความเดือดร้อนในเรื่องการจัดสรรทรัพยากรน้้า
3) ความขัดแย้งซึ่งเกิดจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยวและพืชที่ใช้น้้ามาก เช่น การท้านาปรัง
ส่งผลให้เกิดความขัดแย้งระหว่างชาวบ้านกับกรมชลประทาน ซึ่งมีหน้าที่ต้องควบคุมปริมาณการใช้น้้า
ของแหล่งน้้าสาธารณะ ซึ่งปัญหาส่งผลกระทบต่อการท้าการเกษตรของชุมชนในพื้นที่บริเวณลุ่มน้้า
- ปัญหาคุณภาพน้้า ดิน และสัตว์น้้า
1) ปัญหาเกี่ยวกับน้้าเค็ม คุณภาพน้้าลด โดยมีสาเหตุจากธรรมชาติหรือส่วนหนึ่งมาจาก
โรงงานผลิตน้้าแข็งที่ใช้เกลือในการผลิต จึงอาจมีส่วนท้าให้น้้าเค็มและเป็นสัญญาณเตือนให้ต้องมี
การศึกษาเกี่ยวกับปัญหาชั้นเกลือใต้ดินในพื้นที่ภาคอีสาน ซึ่งปัญหาน้้าเค็มส่งผลกระทบต่อผู้ใช้น้้าใน
พื้นที่จังหวัดร้อยเอ็ด จังหวัดยโสธร และจังหวัดอุบลราชธานี ที่ต้องอาศัยน้้าจากแม่น้้าชีในการผลิต
น้้าประปา และระบบน้้าในโรงพยาบาล นอกจากนี้ยังส่งผลกระทบถึงคุณภาพของดิน ซึ่งมีผลต่อการ
เพาะปลูกพืชของเกษตรกรในชุมชนลุ่มน้้า
2) ปัญหาหน้าดินถูกท้าลาย เนื่องจากการขุดลอกล้าน้้าชีของโครงการภาครัฐ ก่อให้เกิด
ปัญหาตลิ่งพัง ล้าน้้าตื้นเขิน และเมื่อน้้าไหลแรงท้าให้เกิดการกัดเซาะหน้าดิน ท้าให้หน้าดินพังทลาย
เสียหาย ซึ่งต้องใช้เวลานานในการฟื้นฟูสภาพดินให้กลับคืนมาตามธรรมชาติ
3) ปัญหาทรัพยากรสัตว์น้้าลดลง เนื่องจากล้าน้้าตื้นเขินและคุณภาพน้้าลดลงจาก
ปัญหาน้้าเค็ม ส่งผลให้เกิดปัญหาทรัพยากรสัตว์น้้าลดลงตามไปด้วย ภาครัฐจึงควรเข้ามาให้ความรู้
