Page 160 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย

143

เพื่อจัดส่งน้้าเข้าแปลงนานั้น ๆ นอกจากนี้ บ้านบุญเรือง หมู่ที่ 2 โดยผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบัน (นายหลักชัย
ชัยชนะ) ได้ฟื้นฟูประเพณีประจ้าถิ่นให้เข้ามามีบทบาทประกอบการเพาะปลูกในภาคเกษตรกรรม

โดยก่อนเริ่มฤดูกาลท้านา (ประมาณต้นเดือนกรกฎาคมของทุกปี) คนในชุมชนจะร่วมกันจัด “พิธีเลี้ยง

ผีฝาย” โดยมี “ข้าวจั้ม” เป็นหัวหน้าประกอบพิธีกรรมการเซ่นไหว้เพื่อให้การเพาะปลูกตลอดปี
ประสบความส้าเร็จ ฝนตกต้องตามฤดูกาล มีน้้าใช้ตลอดทั้งปี และได้ผลผลิตตามเป้าหมายที่ก้าหนดไว้

การเลี้ยงผีฝายของบ้านบุญเรืองนี้ ได้รับการฟื้นฟูขึ้นเนื่องจากเกิดภัยแล้งในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2561

ที่ผ่านมา
(2) กลุ่มหน่วยงานราชการท้องถิ่น สรุปประเด็นส้าคัญ ดังนี้

สถานการณ์น าและการใช้ประโยชน์จากน าในปัจจุบัน องค์การบริหารส่วนต้าบลไหล่น่าน

(อบต. ไหล่น่าน) อ้าเภอเวียงสา จังหวัดน่าน ดูแลรับผิดชอบหมู่บ้านทั้งสิ้น 8 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ 1
บ้านไหล่น่าน หมู่ 2 บ้านบุญเรือง หมู่ 3 บ้านนาสา หมู่ 4 บ้านท่าข้าม หมู่ 5 บ้านห้วยสอน หมู่ 6

บ้านห้วยเม่น หมู่ 7 บ้านปากงุ และหมู่ 8 บ้านไหล่น่านเหนือ ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ

เกษตรกรรมซึ่งใช้น้้าจากแม่น้้าน่านและน้้าว้าเพื่อการเกษตร โดยมีสถานีสูบน้้า 3 แห่ง เพื่อการ
ชลประทานทางการเกษตร ได้แก่ (1) สถานีสูบน้้าแห่งที่ 1 ส้าหรับสูบใช้น้้าในแม่น้้าน่านเพื่อ

การเกษตรในพื้นที่ประมาณ 596 ไร่ พื้นที่เขตชลประทาน เช่น หมู่ 1 บ้านไหล่น่าน และหมู่ 8 บ้าน

ไหล่น่านเหนือ (2) สถานีสูบน้้าแห่งที่ 2 ส้าหรับสูบใช้น้้าในน้้าว้าเพื่อการเกษตรในพื้นที่ประมาณ 196 ไร่
พื้นที่เขตชลประทาน เช่น หมู่ 2 บ้านบุญเรือง และ (3) สถานีสูบน้้าแห่งที่ 3 เครื่องสูบน้้าพลังงาน

ไฟฟ้าสูบใช้น้้าเพื่อการเกษตรในพื้นที่ประมาณ 120 ไร่ พื้นที่เขตชลประทาน เช่น หมู่ 4 บ้านท่าข้าม

โดยการสูบใช้น้้าเพื่อการเกษตรของทั้ง 3 สถานีนี้ อบต. ไหล่น่าน จะให้การสนับสนุนค่าไฟฟ้าร้อยละ
60 ของค่าไฟฟ้าทั้งหมด และจัดจ้างเจ้าหน้าที่ดูแลสถานีสูบน้้าทั้ง 3 สถานี โดยเฉพาะ

ส้าหรับการใช้น้้าเพื่อการเกษตรนี้ เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์จากน้้าได้อย่างเสรีและเท่า

เทียมกัน ขณะที่น้้าใช้สอยภายในครัวเรือนนั้นได้จากน้้าประปาภายในหมู่บ้านโดยมีคณะกรรมการ
หมู่บ้านนั้น ๆ เป็นผู้ดูแล บริหารจัดการโดย อบต. ไหล่น่าน จะให้การสนับสนุนการซื้อสารส้ม คลอรีน

หรือการซ่อมบ้ารุง ส้าหรับแหล่งน้้าดิบเพื่อการผลิตน้้าประปานั้นได้จาก 2 แหล่งที่ส้าคัญ ได้แก่

(1) น้้าบาดาลที่ใช้ส้าหรับผลิตน้้าประปาในหมู่ 1 หมู่ 2 และหมู่ 8 และ (2) น้้าผิวดินที่ใช่ส้าหรับผลิต
น้้าประปาในหมู่ 3 หมู่ 4 หมู่ 5 หมู่ 6 และหมู่ 7 นอกจากนี้ ชุมชนยังใช้ประโยชน์จากน้้าเพื่อ

กิจกรรมอื่น ๆ เช่น การเลี้ยงปศุสัตว์ การจับสัตว์น้้าเพื่อเป็นแหล่งอาหาร เป็นต้น ทั้งนี้ ทั้ง 8 หมู่บ้าน

ยังมีแหล่งอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้้าด้วยเช่นกัน
ปัญหาน าในปัจจุบัน เนื่องจากพื้นที่ต้าบลไหล่น่านติดกับแม่น้้าน่านและน้้าว้า ดังนั้น ในบาง

พื้นที่จึงประสบปัญหาน้้าท่วมในฤดูฝนที่มีน้้าหลาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ในเขตหมู่ 1 หมู่ 2 และ
หมู่ 8 โดยมีน้้าท่วมขังนานประมาณ 3 – 5 วัน ระดับน้้าสูงสุดประมาณ 2 เมตร ซึ่งขึ้นอยู่กับแต่ละ