Page 304 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ

กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ

ประวัติอำชญำกรรมเป็นสิ่งแสดงว่ำมีพฤติกรรมไม่เหมำะสมกับกำรท�ำงำน เป็นต้น ซึ่งประเด็นเหล่ำนี้จะได้วิเครำะห์ต่อไป
แต่ในที่นี้จะเห็นได้ว่ำ สำเหตุส�ำคัญอันน�ำไปสู่กำรปฏิบัติที่แตกต่ำงในลักษณะกีดกันเรื่องต่ำง ๆ ดังกล่ำวนั้นเกี่ยวข้องกับ
กำรสร้ำงภำพเหมำรวมโดยตัดสินบุคคลจำกกลุ่มที่บุคคลนั้นเกี่ยวข้อง แทนที่จะพิจำรณำตัดสินบุคคลบนพื้นฐำนของ

ควำมเป็นปัจเจกชนของบุคคลแต่ละคนที่แตกต่ำงกัน

๔.๕.๑.๘ ผลกระทบทางลบ (Disparate impact)

แนวคิดเกี่ยวกับผลกระทบทำงลบ มีควำมสัมพันธ์กับควำมเท่ำเทียมกัน โดยเฉพำะในควำม
หมำยของควำมเท่ำเทียมกันเชิงสำระ (Substantive Equality) ซึ่งพิจำรณำว่ำ กฎเกณฑ์หรือมำตรกำรที่โดยรูปแบบ

ภำยนอกแล้วไม่มีกำรปฏิบัติที่แตกต่ำงกัน แต่หำกส่งผล (Effect) ให้เกิดควำมไม่เท่ำเทียมกันระหว่ำงบุคคลกลุ่มต่ำง ๆ
กฎเกณฑ์หรือมำตรกำรนั้นก็เป็นกำรเลือกปฏิบัติและขัดต่อหลักควำมเท่ำเทียมเชิงสำระ ในกำรพิจำรณำผลของมำตรกำร
นั้นจะพิจำรณำว่ำมีลักษณะก่อให้เกิดผลกระทบทำงลบ (Desperate Impact) หรือไม่

ในระบบกฎหมำยสหรัฐอเมริกำนั้น พบว่ำ แนวคิดเกี่ยวกับผลกระทบทำงลบได้พัฒนำขึ้นจำก
ค�ำพิพำกษำศำลสหรัฐอเมริกำในกำรพิจำรณำคดีเกี่ยวกับบทบัญญัติตำมกฎหมำยสิทธิพลเมือง (Title VIII) โดยเฉพำะใน
181
คดี Griggs v. Duke Power ซึ่งนำยจ้ำงก�ำหนดให้คุณวุฒิกำรศึกษำและผลกำรทดสอบทัศนคติเป็นเงื่อนไขส�ำคัญของ
กำรจ้ำงงำนหรือโอนย้ำยงำน กฎเกณฑ์ลักษณะนี้ใช้บังคับกับทุกคนโดยไม่เลือกปฏิบัติ แต่อย่ำงไรก็ตำม ในทำงปฏิบัติแล้ว
ปรำกฏว่ำผู้สมัครงำนผิวสีมักจะได้รับกำรศึกษำที่ด้อยกว่ำ ดังนั้นเกณฑ์เงื่อนไขดังกล่ำวจึงเอื้อประโยชน์แก่ผู้สมัครผิวขำว

และส่งผลกระทบในทำงลบต่อผู้สมัครผิวสีโดยท�ำให้เสียเปรียบและเสียโอกำสในกำรได้งำนท�ำ ในคดีนี้ศำลได้ขยำยควำม
หลักควำมเท่ำเทียมกันตำมกฎหมำยสิทธิพลเมือง (Title VIII) โดยอธิบำยว่ำ “กฎหมำยมิได้ครอบคลุมเฉพำะกำรเลือก
ปฏิบัติที่เห็นอย่ำงเด่นชัด (Overt Discrimination) แต่ยังรวมถึงกำรปฏิบัติซึ่งเป็นธรรมในรูปแบบ (Fair in Form) แต่

ในทำงปฏิบัติแล้วเป็นกำรเลือกปฏิบัติ (Discriminatory in Operation)
ปัจจัยส�ำคัญที่น�ำมำใช้พิจำรณำกำรเลือกปฏิบัติในทำงปฏิบัติหรือผลกระทบในทำงลบก็คือ
ควำมจ�ำเป็นทำงธุรกิจ (Business necessity) ตัวอย่ำงเช่น หำกกำรไม่จ้ำงคนผิวสีไม่สำมำรถแสดงให้เห็นถึงเหตุผลที่

เกี่ยวข้องกับกำรปฏิบัติงำน ผลกำรท�ำงำน หรือประสิทธิภำพกำรท�ำงำน กำรไม่จ้ำงงำนคนผิวสีนั้นก็เป็นกำรเลือกปฏิบัติ
ตำมกฎหมำยสิทธิพลเมืองสหรัฐอเมริกำ (Civil Right Act) นั้น กำรฟ้องคดีด้วยเหตุเลือก

ปฏิบัติโดยนำยจ้ำงนั้นโจทก์ต้องแสดงว่ำกำรปฏิบัติเกี่ยวกับกำรจ้ำงงำนของนำยจ้ำงนั้นก่อให้เกิดผลกระทบทำงลบด้วย
182
เหตุแห่งเชื้อชำติ สีผิว ศำสนำ เพศ ชำติก�ำเนิด นำยจ้ำงอำจต่อสู้โดยแสดงว่ำกำรปฏิบัติเช่นนั้นเกี่ยวข้องและจ�ำเป็น
183
กับงำนและสอดคล้องกับควำมจ�ำเป็นทำงธุรกิจ แต่แม้กระนั้นลูกจ้ำงผู้ถูกเลือกปฏิบัติยังอำจต่อสู้ได้อีกว่ำนำยจ้ำงยัง
184
มีหนทำงเลือกอื่น (Alternative Practice) ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบในทำงลบน้อยกว่ำเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์อันชอบ
ธรรมที่นำยจ้ำงอ้ำงนั้น

181
From “Griggs v. Duke Power Co.” 401 US 424, 91 S Ct 849 (1971) US Supreme Court
182
42 USC 2000e-2(k)(1)(A)(i)
183
42 USC 2000e-2(k)(1)(A)(i)
184
42 USC 2000e-2(k)(1)(A)(ii) and (C)

303