Page 236 - รายงานศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยผังเมืองกับการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
P. 236
ผังเมืองกับก�รคุ้มครองสิทธิชุมชน
และสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
กรณีกฎกระทรวงเกี่ยวกับผังเมืองรวมหมดอ�ยุบังคับใช้
เนื่องด้วยผังเมืองรวมกำาหนดให้ใช้บังคับได้ไม่เกิน 5 ปี และขยายระยะเวลาได้อีก 2 ครั้ง ครั้งละ
ไม่เกิน 1 ปี ซึ่งตามคำาร้องที่ยื่นต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนและจากการศึกษาพบว่า ในช่วงระยะเวลา
ที่ผังเมืองหมดอายุและมีช่องว่างการบังคับใช้ เนื่องจากความล่าช้าในการจัดทำาผังเมืองรวมฉบับใหม่
ส่งผลให้เกิดการใช้ประโยชน์ที่ดินประกอบกิจการที่อาจมีผลกระทบต่อชีวิต สุขภาพ และคุณภาพ
สิ่งแวดล้อมของประชาชนและชุมชน โดยอาศัยช่องว่างของของกฎหมายดังกล่าว นอกจากนี้ การที่ผังเมือง
หมดอายุส่งผลให้คำาสั่งของเจ้าหน้าที่ที่สั่งระงับการดำาเนินการที่ฝ่าฝืนต่อข้อกำาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน
ของผังเมืองรวม เช่น คำาสั่งรื้อถอนอาคารตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 สิ้นผลใช้บังคับลง
ด้วยเหตุผังเมืองรวมดังกล่าวหมดอายุเช่นเดียวกัน ซึ่งสะท้อนให้เห็นช่องว่างในการบังคับใช้กฎหมาย
ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของการวางผังเมืองรวม เพราะผังเมืองรวมมีระยะเวลาบังคับใช้สั้นเกินไป
ไม่สอดคล้องกับความจริง และความล่าช้าในกระบวนการประกาศใช้กฎกระทรวงผังเมืองรวมในปัจจุบัน
6.2 ข้อเสนอแนะกระบวนการผังเมืองเพื่อการคุ้มครองสิทธิชุมชน
และสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
6.2.1 ข้อเสนอแนวทางส่งเสริมสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
ในกระบวนการผังเมือง
ประชาชนมีสิทธิในการกำาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินของตนเอง และรวบรวมข้อมูลเพื่อนำาเสนอ
ในกระบวนการจัดทำาผังเมืองตามกฎหมาย รวมทั้งมีสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารในทุกกระบวนการ
ขั้นตอนของการจัดทำาผังเมือง ซึ่งแม้จะมีการประกาศบังคับใช้ผังเมืองแล้ว และพบว่ามีข้อเท็จจริงเกี่ยวกับ
การใช้ประโยชน์ที่ดินเปลี่ยนแปลงไป ก็สามารถยื่นคำาร้องขอให้แก้ไขเปลี่ยนแปลงผังเมืองได้ นอกจากนี้
หากประชาชนเห็นว่าการดำาเนินการของรัฐกระทบต่อสิทธิของตนเอง ก็สามารถควบคุมการใช้อำานาจรัฐ
โดยอาศัยกระบวนการทางปกครอง ด้วยการใช้สิทธิฟ้องคดีต่อศาลปกครองได้
ข้อเสนอระยะสั้น
1) ก�รปรับปรุงพัฒน�กระบวนก�รมีส่วนร่วม จัดทำ�คู่มือแนวท�งก�รมีส่วนร่วมของประช�ชน
ในกระบวนก�รผังเมือง ทั้งในช่วงระหว่�งก�รว�งและจัดทำ�ผังเมือง ช่วงระหว่�งผังรอประก�ศ
ช่วงหลังก�รประก�ศใช้บังคับ
เนื่องด้วยผังเมืองเป็นกระบวนการนโยบายสาธารณะที่มีการทำางานทั้งกระบวนการทำางานทาง
วิชาการในการวางผังและกระบวนการตามกฎหมาย ดังนั้น การมีส่วนร่วมจึงมิได้เป็นเพียงการประชุมเท่านั้น
235
