Page 235 - รายงานศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยผังเมืองกับการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน

สำานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

ช่วงระหว่�งก�รจัดทำ�ผังเมือง

เป็นกระบวนการขั้นตอนทางกฎหมายที่ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของประชาชนในการกำาหนด

ทิศทางการใช้ประโยชน์ที่ดินของชุมชน ตามวัตถุประสงค์ในการวางและจัดทำาผังเมืองรวม แต่ปรากฏว่า

กระบวนการจัดทำาผังเมืองตามที่กำาหนดไว้ในพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 และกฎระเบียบ
ที่เกี่ยวข้อง ยังมิได้รับรองคุ้มครองสิทธิการรับรู้ข้อมูลข่าวสารและสิทธิในการมีส่วนร่วมของประชาชน

ในกระบวนการจัดทำาผังเมืองตามที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ได้กำาหนดไว้

นอกจากนี้ พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 ในขั้นตอนการรับฟังความคิดเห็นประชาชน จาก
การศึกษาพบว่ายังมิได้กำาหนดหลักเกณฑ์ผู้มีสิทธิแสดงความคิดเห็นให้ครอบคลุมกลุ่มบุคคลผู้มีส่วนได้เสีย

อย่างทั่วถึง ทั้งๆ ที่เป็นขั้นตอนที่สำาคัญเพื่อชี้แจงทำาความเข้าใจกับประชาชนในช่วงก่อนการจัดทำา

ผังเมืองรวม รวมถึงกรณีที่ประชาชนผู้มีส่วนได้เสียยื่นคำาร้องขอเพื่อแก้ไขเปลี่ยนแปลงผังเมืองในขั้นตอน

การปิดประกาศเกินระยะเวลา 90 วัน ตามมาตรา 23 แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518
ซึ่งหากปรากฏข้อเท็จจริงมีพฤติการณ์ที่จำาเป็นจนเป็นเหตุที่ไม่อาจยื่นภายในระยะเวลา 90 วัน เจ้าหน้าที่

ที่เกี่ยวข้องยังมีอำานาจที่จะรับคำาร้องที่เกินระยะเวลาดังกล่าวไว้พิจารณาได้ แต่เนื่องจากยังมิได้มี

การกำาหนดหลักเกณฑ์และวางกรอบการใช้ดุลยพินิจของเจ้าหน้าที่ไว้ให้ชัดเจน ทำาให้มีการรับพิจารณา
คำาร้องที่เกินระยะเวลาเป็นจำานวนมาก และอาจทำาให้การจัดทำาผังเมืองเกิดความล่าช้าได้

ช่วงระหว่�งรอประก�ศบังคับใช้ผังเมือง

เป็นกระบวนการที่ผ่านการมีส่วนร่วมของประชาชนมาแล้วและเป็นส่วนของการดำาเนินการภายใน

หน่วยงานรัฐ ซึ่งส่วนใหญ่ใช้ระยะเวลายาวนาน ส่งผลให้ผังเมืองไม่สามารถประกาศบังคับใช้ได้ทัน
ต่อสถานการณ์ ความเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ อีกทั้งมาตรการที่ใช้ในการคุ้มครองพื้นที่ในระหว่างช่วงระยะเวลา

ดังกล่าว ในการกำาหนดหลักเกณฑ์การใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินเพื่อประโยชน์ในการจัดทำาผังเมืองรวม

ตามมาตรา 15 (3) แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 ยังไม่มีการนำามาบังคับใช้อย่างจริงจัง

ช่วงหลังประก�ศบังคับใช้ผังเมือง

จากข้อมูลคำาร้องที่ยื่นต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พบว่า หน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง

ได้พิจารณาอนุมัติ อนุญาต ให้มีการประกอบกิจการโดยขัดต่อข้อห้ามการใช้ประโยชน์ที่ดิน ตามกฎกระทรวง

ให้ใช้บังคับผังเมืองรวม ส่งผลให้มีการประกอบกิจการที่อาจมีผลกระทบต่อชีวิต ทรัพย์สิน สุขภาพ
และสิ่งแวดล้อมของประชาชนและชุมชนที่อยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียง ใบอนุญาตดังกล่าวถือได้ว่าเป็นคำาสั่ง

ทางปกครองที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งอาจถูกยกเลิกเพิกถอนได้ตามแนวคำาพิพากษาของศาลปกครองสูงสุด

234