Page 136 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
P. 136
129
เจ้าหน้าที่ถึง 2 ชั้น ได้แก่ ชั้นแรก ยื่นคำร้องขอเปลี่ยนกลุ่มหรือขอคืนสถานะทางทะเบียน เพื่อให้ตนเองได้อยู่
กลับเข้ามาอยู่ในกลุ่มผู้พลัดถิ่นสัญชาติพม่าเชื้อสายไทย และชั้นที่สองยื่นคำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคน
ไทยพลัดถิ่น ซึ่งกระบวนการดังกล่าวไม่ได้มีกรอบระยะเวลากำหนดไว้แน่ชัด จึงส่งผลให้การคืนสัญชาติไทยของ
คนไทยพลัดถิ่นเกิดความล่าช้าเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งยังทำให้เจ้าหน้าทำงานต้องทำงานซ้ำซ้อน เนื่องจากต้องตรวจ
เอกสารหลักฐานและสอบปากคำพยานเดียวกันถึงสองรอบ และคนไทยพลัดถิ่นผู้ยื่นคำขอยังคงต้องรับภาระ
ค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่เพิ่มมากขึ้นในการเดินทางของตนเองและพยาน รวมถึงส่งผลกระทบต่อคนไทยพลัดถิ่นจาก
การไม่สามารถใช้สิทธิขั้นพื้นฐานของตนเองในฐานะพลเมืองได้ เช่น สิทธิในการทำงาน สิทธิที่อยู่อาศัย สิทธิใน
การถือครองทรัพย์สิน สิทธิในการศึกษา ซึ่งสงวนไว้เฉพาะผู้มีสัญชาติไทยเท่านั้น
อีกทั้งกระบวนการพิจารณาพยานหลักฐานที่มีความซ้ำซ้อนยังส่งผลต่อความล่าช้าด้วย เนื่องจาก
เจ้าหน้ามีการตรวจสอบหลายครั้ง โดยเฉพาะการยืนยันถึงจุดเกาะเกี่ยวของผู้ยื่นคำขอว่าเป็นผู้มีเชื้อสายไทย
พบว่าในระดับอำเภอและจังหวัดมีการตรวจสอบเอกสารหลักฐานตามที่กฎหมายกำหนดแล้ว แต่เมื่อส่งคำขอ
รับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นและหลักฐานต่างๆ ของผู้ยื่นคำร้องไปยังกรมการปกครอง พบว่ามีแนวปฏิบัติ
ในการส่งรายชื่อผู้ยื่นคำขอไปตรวจสอบกับสถานทูตประเทศต้นทางของผู้ยื่นคำขออีกครั้ง (โดยแนวปฏิบัติไม่
ต้องรอหนังสือตอบกลับ) อันเป็นการสร้างภาระงานให้แก่เจ้าหน้าที่เพิ่มมากขึ้น เพราะเมื่อพิจารณาจาก
คุณสมบัติของผู้ยื่นคำขอแล้ว จะเห็นได้ว่าคนไทยพลัดถิ่นถูกกลั่นกรองสถานะทางทะเบียน นับตั้งแต่การขึ้น
ทะเบียนกลุ่มผู้มีเชื้อสายไทยไปจนถึงขั้นตอนการพิจารณาพยานหลักฐานของทางอำเภอและจังหวัด
อย่างไรก็ดี นอกจากปัญหาดังกล่าวข้างต้นแล้ว พบว่าสถานการณ์การแพร่ระบาดโควิด- 19 ยังส่งผล
กระทบต่อกระบวนการพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นเกิดความล่าช้าเพิ่มมากขึ้นอีก เนื่องจากมีการ
จำกัดผู้ใช้บริการที่อำเภอและจังหวัด จึงส่งผลให้ในระหว่างการแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้คำขอรับรองความ
เป็นคนไทยพลัดถิ่นเข้าสู่การประชุมคณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นต่อเดือนน้อยลง
2) ปัญหาเรื่องอัตรากำลังของหน่วยงานราชการและงบประมาณในการแก้ไขปัญหาทำให้กระบวน
ล่าช้า
การดำเนินงานเกี่ยวกับการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น หรืองานด้านสถานะของบุคคลคนไร้
สัญชาติอื่นๆ พบว่าอัตรากำลังของผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ไม่เพียงพอ จนทำให้เกิดปัญหาเรื่องของภาระงานของ
เจ้าหน้าที่และประสิทธิผลในการแก้ไขปัญหาเรื่องสัญชาติและสถานะบุคคล โดยจะพบได้ตั้งแต่ระดับอำเภอ
ปลัดอำเภอผู้ทำหน้าที่รับคำขอ ซึ่งเป็นต้นทางของกระบวนการยื่นคำขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น
นอกจากรับคำขอจากคนไทยพลัดถิ่นแล้ว ยังทำหน้าที่เกี่ยวกับงานทะเบียนราษฎรแก่ประชาชนทั่วไปที่มาใช้
บริการอีกด้วย
จากปัญหาดังกล่าวกระทรวงมหาดไทยได้มีความพยายามในการแก้ไขปัญหา โดยการจ้างพนักงาน
ชั่วคราว แต่เนื่องจากการดำเนินงานด้านสัญชาติจำเป็นต้องอาศัยกฎหมายหลายฉบับและมีความซับซ้อน
รวมถึงเกี่ยวข้องกับความมั่นคงของประเทศ จึงทำให้การจ้างพนักงานชั่วคราวเพื่อมาช่วยเจ้าหน้าที่ไม่
ตอบสนองต่อการแก้ไขปัญหาเท่าที่ควรหรือยังไม่ได้รับการแก้ไขปัญหาอย่างตรงจุด นอกจากนี้
