Page 130 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน

123

137
นายภควินท์ แสงคง เจ้าหน้าที่มูลนิธิชุมชนไทและ เห็นว่าปัญหาของคนไทยพลัดถิ่นใน
กระบวนการขอรับรองคววามเป็นคนไทยพลัดถิ่นนั้น เกิดขึ้นทั้งจากตัวของคนไทยพลัดถิ่น (เจ้าของปัญหา)
เจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติหน้าที่ และพยานหลักฐาน โดยให้ข้อสังเกตในทางปฏิบัติต่อการใช้ดุลพินิจในเรื่องของ

“พยานบุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทย” ว่าหมายถึง กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน เจ้าหน้าที่ของรัฐ (ระดับ C3) อีกทั้ง

ในปัจจุบันในการพิจารณาคำร้องของคนไทยพลัดถิ่น เครือข่ายแก้ปัญหาการคืนสัญชาติไทยคนไทยพลัดถิ่นก็ได้
มีการผลักดันให้เกิดคณะกรรมการกลั่นกรองทั้งระดับอำเภอและระดับจังหวัด เพื่อช่วยเจ้าหน้าที่ในการพิสูจน์

ข้อเท็จจริงและป้องกันบุคคลต่างด้าวที่ไม่ใช่คนไทยพลัดถิ่นสวมรอย เช่น จังหวัดระนอง เป็นต้น
อีกทั้งในส่วนของ “คณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น” เห็นว่าในปัจจุบันผู้ที่เข้ามาดำรง

ตำแหน่งเป็นคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒินั้น ไม่ใช่คนที่เชี่ยวชาญตามคุณสมบัติที่กฎหมายกำหนด เช่นอดีตผู้ว่า

ราชการจังหวัด เป็นต้น ซึ่งทำให้การพิจารณาขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นไม่มีการตั้งคำถามเชิงข้อมูล
หรือการค้นหาข้อเท็จจริง อีกทั้งในช่วงระยะเวลที่ผ่านมามีการจัดประชุมคณะกรรมการรับรองความเป็นคน

ไทยพลัดถิ่นน้อยมาก ซึ่งส่งผลให้การคืนสัญชาติแก่คนไทยพลัดถิ่นล่าช้าไปอีก และปัญหาที่สำคัญอีกประการที่
ส่งผลให้เกิดความล่าช้าคือ คนไทยพลัดถิ่นส่วนใหญ่ที่ยังไม่รับการคืนสัญชาติในปัจจุบันนั้น ขาดองค์ความรู้

เพราะบางคนอ่านหนังสือและเขียนภาษาได้ไม่ถูกต้อง และยังไม่มีความเข้าใจที่เพียงพอต่อการดำเนินการยื่น

คำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น นอกจากปัญหากระบวนการทางกฎหมายแล้ว การที่รัฐมีมติ
คณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 26 มกราคม 2564 เรื่องการจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคล ยังคงไม่สามารถ

แก้ไขปัญหาของคนไทยพลัดถิ่นที่ตกหล่นได้และอาจทำคนไทยพลัดถิ่นจะต้องรอการพัฒนาสิทธิอีกหลายปี

สรุปปัญหาจากมุมมองของนักวิชาการและนักพัฒนาเอกชน

จากมุมมองต่อการบังคับใช้พระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 และกฎกระทรวงการ
พิสูจน์และการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น พ.ศ. 2555 พบปัญหาที่ส่งผลต่อกระบวนการคืนสัญชาติของ

คนไทยพลัดถิ่นดังนี้

1) ปัญหาเกี่ยวกับกระบวนการขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น

- ปัญหาเกี่ยวกับการพิจารณาพยานหลักฐาน เช่น พยานบุคคลที่รับรองโดยเฉพาะบุคคลที่น่าเชื่อถือ

พนักงานเจ้าหน้าที่มักให้น้ำหนักแก่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน หรือข้าราชการมากกว่าผู้อาวุโสที่รู้ประวัติความเป็นมา

ของคนไทยพลัดถิ่นซึ่งยื่นคำขอเป็นอย่างดี

- ปัญหาด้านทัศนคติของเจ้าหน้าที่ต่อคนไทยพลัดถิ่น ที่ยังมองว่าคนไทยพลัดถิ่นเป็นคนต่างด้าว ทำให้
การติดต่อระหว่างชาวบ้านและพนักงานเจ้าหน้าที่ไม่ค่อยราบรื่น

- หน้าที่ของคณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น ควรมีบทบาทในเชิงรุกในการตรวจสอบ

กระบวนการพิจารณาคำขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น เนื่องจากในปัจจุบันมีจำนวนคำขอเข้าสู่การ

137 สัมภาษณ์นายภควินท์ แสงคง, โรงแรมย่าหมู อำเภอเมือง จังหวัดระนอง, วันที่ 16 ธันวาคม 2564 และวันที่18 เมษายน
2565