Page 128 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน

121

นอกจากนี้ยังสะท้อนปัญหาเกี่ยวกับบทนิยามของคนไทยพลัดถิ่น ตามพระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ.

2508 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 มาตรา 4 “หรือเป็นผู้ซึ่งมีลักษณะอื่นทำนองเดียวกันตามที่กำหนด

ในกฎกระทรวง” ว่าไม่รวมถึงคนไทยพลัดถิ่นที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยในพื้นที่อื่นๆ เช่น คนไทยพลัดถิ่น

อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก คนไทยพลัดถิ่น จังหวัดพะเยา เป็นต้น รวมถึงยังให้ข้อสังเกตเกี่ยวกับการแต่งตั้ง
คณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น(ตามมาตรา 9/1) ว่ามีคุณสมบัติของคณะกรรมการฯ ว่ามีความ

เชี่ยวชาญเพียงพอหรือไม่ในการพิจารณาคำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น

136
นายวีนัส สีสุข ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับการขอคืนสัญชาติไทยของคนไทยพลัดถิ่นไว้ว่า ก่อนที่จะมี
การบังคับใช้พระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 การได้สัญชาติไทยโดยการเกิดมีหลายวิธีตาม

นโยบายของรัฐ เช่น ลูกเกิดในไทยสามารถขอสัญชาติไทยได้ตามมาตรา 7 ทวิ หรือการขอสัญชาติตามมาตรา
23 โดยนายอำเภอมีหน้าที่ในการพิสูจน์คุณสมบัติ ซึ่งขั้นตอนในการพิจารณาไม่ซับซ้อนเท่ากับพระราชบัญญัติ

สัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 ที่ต้องใช้รูปแบบคณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นเหมือนกับใน

ปัจจุบัน แต่แนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าวก็ไม่ได้รับการตอบรับจากคนไทยพลัดถิ่นเท่าที่ควร

ต่อมาเมื่อมีการบังคับใช้พระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ.2508 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 ซึ่ง

เป็นวิธีการคืนสัญชาติไทยตามหลักสืบสายโลหิต ทำให้กระบวนการขอคืนสัญชาติไทยนั้น ต้องมีการพิสูจน์และ

รับรองจากคณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นก่อน เนื่องจากสภาความมั่นคงแห่งชาติ ยังคงมีความ
กังวลเกี่ยวกับการคัดกรองบุคคลที่จะได้สัญชาติไทย เพราะในประเทศไทยมีกลุ่มชาติพันธุ์หลายกลุ่มและมี

จำนวนหลักแสนคน อีกทั้งการคืนสัญชาติด้วยหลักสืบสายโลหิต หากหัวหน้าครอบครัว พ่อแม่ได้สัญชาติแล้ว

ลูกย่อมได้สัญชาติไทยด้วย ซึ่งทำให้พ่อแม่จะต้องดำเนินการพิสูจน์ก่อนลูก (ต้นน้ำต้องได้ก่อน ปลายน้ำถึงจะ

ได้) ซึ่งบางกรณีพ่อแม่ยังไม่ได้ยื่นคำร้อง แต่ลูกมายื่นคำร้องก่อนพ่อแม่ก็จะทำให้เกิดปัญหาขัดกับหลักการทาง

กฎหมายได้

ปัญหาเหล่านี้ จึงเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาการให้ความรู้และความเข้าใจแก่ชาวบ้าน ซึ่งใน
ปัจจุบันปัญหาการสื่อสารและทำความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นยังคง

เกิดขึ้น เช่น กรณีคนที่ถูกจำหน่าย หรือขึ้นทะเบียนผิดกลุ่มจะต้องมีการดำเนินการคืนสถานะทางทะเบียน

หรือเปลี่ยนกลุ่มก่อนจึงจะสามารถใช้สิทธิได้ อย่างไรก็ดีปัญหาความเข้าใจในตัวบทนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะแค่

ชาวบ้าน แต่เจ้าหน้าที่ของรัฐเองก็มีปัญหาเพราะขาดการอบรมสัมมนา ทำความเข้าใจเมื่อมีการออกกฎหมาย

หรือระเบียบใหม่ หรือในบางพื้นที่บุคลากรก็ไม่เพียงพอต่อปริมาณทำให้การดำเนินงานเกิดความล่าช้าได้

การตรวจสอบการทำงานของเจ้าหน้าที่รัฐว่าเป็นไปตามกฎหมายหรือไม่ จึงเกิดขึ้นผ่านข้อร้องเรียนของ
ชาวบ้านผู้มาติดต่อ หรือการร้องเรียนผ่านศูนย์ดำรงธรรม

ในด้านของกระบวนการคืนสัญชาติแก่คนไทยพลัดถิ่นเกี่ยวกับพยานหลักฐาน พบว่าปัญหาสำคัญคือ

136 สัมภาษณ์นายวีนัส สีสุข, กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย, วันที่ 2 มีนาคม พ.ศ.2565