Page 123 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
P. 123
116
ปฏิบัติไม่ได้มีการกำหนดกรอบคุณสมบัติของบุคคลที่ชาวบ้านให้ความเคารพน่าเชื่อถือมีลักษณะอย่างไร เช่น
อายุ 50 ปี อาศัยอยู่ในชุมชนเดียวกัน ความประพฤติดีไม่เคยต้องโทษจำคุก เป็นต้น จึงทำให้เจ้าหน้าที่ของรัฐ
เป็นผู้ที่มีความน่าเชื่อถือมากกว่า หรือการใช้ดุลพินิจในการจัดประชาคมหมู่บ้านในแต่ละพื้นที่เพื่อรับรองตัว
บุคคลเอง ยังเป็นอำนาจของพนักงานเจ้าหน้าที่ในการแต่งตั้งคณะกรรมการทำให้ยังคงขาดการมีส่วนร่วมของ
ตัวแทนภาคประชาชน
2) ขั้นตอนการดำเนินงานที่ก่อให้เกิดภาระแก่ผู้ปฏิบัติงานและผู้ยื่นคำขอ
เมื่อพิจารณาจากแนวปฏิบัติในการยื่นคำขอพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่นทั้งในกรณีปกติและกรณี
ไม่ปกติพบว่า
ประการแรก กระบวนการพิจารณาพยานหลักฐานมีความซ้ำซ้อน โดยในระดับอำเภอและจังหวัดผู้
รับคำขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น ในแนวปฏิบัติมีการกำหนดให้ผังเครือญาติต้องได้รับการรับรองจาก
ญาติในครอบครัวที่มีสัญชาติไทย หรือบุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทยจำนวนสองคน หรือหลักฐานการตรวจ
สารพันธุกรรม DNA ซึ่งพิสูจน์ว่าผู้ขอเป็นญาติร่วมสายโลหิตกับผู้มีสัญชาติไทย หรือกรณีหนังสือรับรองว่าผู้ยื่น
คำขอไม่ได้ถือสัญชาติของประเทศอื่น โดยมีบุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทยจำนวน 2 คน รับรองซึ่ง
กระบวนการดังกล่าวข้างต้นย่อมมีเจตนารมณ์ อันเพื่อเป็นการยืนยันถึงจุดเกาะเกี่ยวของผู้ยื่นคำขอว่าเป็นผู้มี
เชื้อสายไทย รวมถึงการให้บุคคลยืนยันรับรองว่ามิได้ถือสัญชาติของประเทศอื่นก็เป็นการก่อภาระให้กับผู้ที่มา
รับรอง เนื่องจากในทางปฏิบัติพนักงานเจ้าหน้าที่ยังคงให้น้ำหนักความน่าเชื่อถือของเจ้าหน้าที่ของรัฐ กำนัน
ผู้ใหญ่บ้านมากกว่าผู้อาวุโสในชุมชน
และเมื่อคำขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นถูกส่งต่อไปยังกรมการปกครอง เพื่อให้คณะกรรมการฯ
รับรองความเป็นไทยพลัดถิ่น ในระหว่างรอจัดการประชุมภายใน 30 วัน พนักงานเจ้าหน้าที่ยังคงต้องส่งรายชื่อ
ของผู้ยื่นคำขอ เพื่อตรวจสอบความซ้ำซ้อนด้านสัญชาติต่อสถานทูตประเทศต้นทางของผู้ยื่นคำขอที่จากมา
(โดยแนวปฏิบัติไม่ต้องรอหนังสือตอบกลับ) อันเป็นการสร้างภาระงานให้แก่เจ้าหน้าที่เพิ่มมากขึ้น เพราะหาก
พิจารณาจากคุณสมบัติของผู้ยื่นคำขอนั้น จะเห็นได้ว่าคนไทยพลัดถิ่นถูกกลั่นกรองสถานะทางทะเบียน
นับตั้งแต่การขึ้นทะเบียนกลุ่มผู้มีเชื้อสายไทยไปจนถึงขั้นตอนการพิจารณาพยานหลักฐานของทางอำเภอและ
จังหวัด
ประการที่สอง กระบวนการแก้ไขสถานะทางทะเบียนของกลุ่มถูกจำหน่ายหรือกลุ่มขึ้นทะเบียนผิด
กลุ่ม ไม่มีกรอบระยะเวลาในการพิจารณาที่ชัดเจน ทำให้คนไทยพลัดถิ่นกลุ่มดังกล่าวสูญเสียสิทธิในการดำเนิน
ชีวิต อีกทั้งในกระบวนการพิจารณาพยานหลักฐาน พบว่าในทางข้อเท็จจริงคนไทยพลัดถิ่นจะต้องจัดเตรียม
เอกสารและพยานบุคคลในการยื่นขอแก้ไขกลุ่มหรือสถานะทางทะเบียน เหมือนกับกรณีการขอรับรองความ
เป็นคนคนไทยพลัดถิ่น และในแนวปฏิบัติของพนักงานเจ้าหน้าที่ซึ่งรวบรวมเอกสารและพยานหลักฐาน จะต้อง
