Page 119 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
P. 119
112
สถานะ ซึ่งในปัจจุบันสภาความมั่นคงแห่งชาติมีการทำงานในเชิงบูรณาการ ได้แก่ ศูนย์มานุษยวิทยา กระทรวง
พัฒนาสังคม ที่ทำเรื่องคนพื้นที่สูง กระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงมหาดไทย
ในส่วนกระบวนการดำเนินงานเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาด้านสัญชาติ สภาความมั่นคงแห่งชาติจะมีการ
ทำงานรวมกับกระทรวงมหาดไทย (มีการจัดตั้งคณะทำงานรูปแบบคณะกรรมการ) โดยกระทรวงมหาดไทยจะ
มีการดำเนินการรับฟังปัญหาจากประชาชนและเครือข่าย ส่วนสภาความมั่นคงแห่งชาติ มีหน้าที่รับข้อปัญหา
และหารือกับกระทรวงมหาดไทยในเรื่องของการกำหนดนโยบายในลำดับถัดไป อย่างเช่นประเด็นเรื่องตก
สำรวจ ในปัจจุบันอยู่ระหว่างการรวบรวมข้อเท็จจริง ในเรื่องของประชากรตกสำรวจ เพื่อเปิดนโยบายการ
สำรวจต่อคณะรัฐมนตรี (กำลังดำเนินการ) ซึ่งสภาความมั่นคงแห่งชาติดำเนินการในด้านนโยบาย การเปิด
สำรวจเป็นหน้าที่ของกระทรวงมหาดไทย ซึ่งเป็นอำนาจของทั้งสภาความมั่นคงแห่งชาติ และ
กระทรวงมหาดไทยในการเสนอต่อคณะรัฐมนตรี
การแก้ไขปัญหาสถานะบุคคล สภาความมั่นคงแห่งชาติเห็นว่าอย่างไรก็ตามต้องใช้วิธีการจัดกลุ่ม กลุ่ม
ชาวต่างชาติที่ถือเป็นชนกลุ่มน้อยอพยพมาอยู่ในไทยมานาน 19 กลุ่ม เป็น 18 กลุ่มดั้งเดิม (ชาวเขา) และชาว
มอแกนเป็น 19 กลุ่มชาติพันธุ์ สามารถมาขอแปลงสัญชาติ มาขอสถานะอยู่ในไทยแล้วแปลงสัญชาติ ส่วนคน
ไม่มีสถานะอย่างไรก็ต้องขอเลข 13 หลักจากกรมการปกครองก่อน ส่วนกลุ่มคนไทยพลัดถิ่นก็จะมีการแยกว่า
เป็นไทยพลัดถิ่นมาจากไหน ถ้าเป็นคนไทยก็มาขอคืนสัญชาติหรือถ้าเป็นคนไทยพลัดถิ่นแต่ความจริงเป็นคน
ต่างด้าวก็ต้องมีการเปลี่ยนรายการที่มาขอคืนเป็นขอแปลงสัญชาติหรือถ้าเป็นชนกลุ่มน้อย จะเปลี่ยนรายการ
เป็นคนไทยพลัดถิ่นก็มาเปลี่ยนรายการเพื่อขอคืนสัญชาติ
กรณีตกสำรวจ สภาความมั่นคงแห่งชาติได้แยกเป็น 2 กรณีคือ ต้องการขอคืนสัญชาติ (ไทยพลัดถิ่น)
และไม่ต้องการขอคืนสัญชาติ กรณีต้องการขอคืนสัญชาติ ต้องมีการสำรวจ (ซึ่งเป็นไปโดยผลทางกฎหมาย
ตามพระราชบัญญัติทะเบียนราษฎร มาตรา 38) ต้องเป็นการสำรวจโดยภาครัฐเพื่อคืนสัญชาติ (ปัจจุบันใช้
เฉพาะกับคนไทยพลัดถิ่น) กรณีไม่ต้องการขอคืนสัญชาติ อาจใช้ช่องทางการแปลงสัญชาติ สามารถดำเนินการ
ตามระบบทะเบียนของไทยไม่ต้องเปิดสำรวจ ซึ่งมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 26 มกราคม 2564 เปิดช่องให้นำ
ชื่อเข้าระบบทะเบียนได้ เพื่อรับการสำรวจต่อไปและสามารถกำหนดพัฒนาสถานะในอนาคต
ปัญหา/อุปสรรคในการขอคืนสัญชาติไทยของคนไทยพลัดถิ่นในมุมมองของสภาความมั่นคง
แห่งชาติ
- บทนิยาม “เสียดินแดนในอดีต” เพดานอยู่ถึงช่วงที่ไทยเสียดินแดนให้กับอาณานิคม ย้อนดูห้วงที่เขา
เกิดมา ความเป็นญาติที่มีความเกี่ยวพันกันกับกลุ่มสมัยก่อน ใช้ข้อเท็จจริงเชิงประวัติศาสตร์ ไม่ได้มีเกณฑ์
ตายตัว
- ปัญหาเรื่องการปฏิบัติ โดยเฉพาะเรื่องของพยานหลักฐาน เช่น การจัดทำผังเครือญาติ
