Page 122 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
P. 122
115
2508 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 และควรมีการปรับปรุงกลไกการบริหารงานที่แก้ไขปัญหา
เรื่องคนไร้รัฐ ไร้สัญชาติทั้งหมด ตลอดจนทบทวนกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องกับสิทธิของคนไทยพลัดถิ่น
เช่น พระราชบัญญัติประมงฯ พระราชกำหนดการทำงานของคนต่างด้าวฯ การถือครองทรัพย์สิน
เป็นต้น
สรุปปัญหาของผู้ปฏิบัติงานในทางปฏิบัติมีปัญหาที่ส่งผลต่อกระบวนการขอคืนสัญชาติไทยของ
คนไทยพลัดถิ่น
ในกระบวนการพิสูจน์สัญชาติตามกฎหมาย แม้จะมีกฎหมายรองรับหลายฉบับ แต่ยังคงมีปัญหา
ในทางปฏิบัติสำหรับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงาน กล่าวคือ
1) แนวปฏิบัติของพนักงานเจ้าหน้าที่มีความซับซ้อนและปัญหาเกี่ยวกับการใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่
ในการพิจารณาพยานบุคคลที่น่าเชื่อถือ รวมถึงปัญหาเรื่องของกำลังพลของหน่วยงานในระดับท้องที่จนส่งผล
ให้เกิดความล่าช้า
เนื่องจากการดำเนินการด้านสัญชาติมีขั้นตอนในการพิจารณาหลายชั้น และต้องใช้ความละเอียด
รอบคอบในการพิจารณาพยานหลักฐานของที่ผู้ยื่นคำขอนำมาแสดง เนื่องจากเกี่ยวพันถึงความมั่นคงของ
ประเทศในการให้สัญชาติไทยแก่บุคคลใดบุคคลหนึ่ง ซึ่งทำให้ในทางปฏิบัติพนักงานเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติต้องใช้
ความระมัดระวังในการตรวจสอบพยานหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ถึงแม้ว่าการคืนสัญชาติไทยให้กับคนไทยพลัดถิ่น
จะมีพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 กฎกระทรวงการพิสูจน์และการรับรองความเป็นคนไทย
พลัดถิ่น พ.ศ. 2555 รวมถึงแนวปฏิบัติที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ แต่ในทางปฏิบัติยังคงเกิดความลักลั่นในการ
ดำเนินการ
ปัญหาดังกล่าวอาจเกิดได้ทั้งจากตัวพนักงานเจ้าหน้าที่ที่ยังใหม่กับการดำเนินงานด้านสัญชาติ ทั้งการ
บรรจุเข้ารับตำแหน่งใหม่ หรือการถูกโยกย้ายตำแหน่งมาจากพื้นที่อื่น หรือจากภาระงานทางทะเบียนที่ล้นมือ
หรือการใช้ดุลพินิจที่แตกต่างกันของพนักงานเจ้าหน้าที่ในแต่ละท้องที่ รวมถึงองค์ความรู้ของคนไทยพลัดถิ่น
เกี่ยวกับกระบวนการยื่นคำขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นที่ไม่เพียงพอ ทำให้การดำเนินงานไม่เป็นไป
ตามที่กฎหมายกำหนด เช่น กรมการปกครองได้เกิดปัญหาเรื่องการไม่รับคำร้องการขอมีสัญชาติไทย กรณีผู้ยื่น
คำร้องมีบิดาหรือมารดาถูกระงับการเคลื่อนไหวทางทะเบียนหรือถูกจำหน่ายรายการบุคคลด้วย ทร. 97 หรือ
ถูกจำหน่ายรายการตามข้อ 115 อันเป็นการได้รับผลกระทบจากการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ และไม่เป็นไป
ตามเจตนารมณ์ของรัฐเกี่ยวกับเรื่องการแก้ไขปัญหาสถานะบุคคล ซึ่งเป็นปัญหาที่เกิดจากความเข้าใจของ
ผู้ปฏิบัติงานไม่ตรงกันเกี่ยวกับวิธีการพิจารณาคุณสมบัติของผู้ขอมีสัญชาติไทยตามกฎหมาย หรือการใช้
ดุลพินิจของพนักงานเจ้าหน้าที่ในการรับฟังบุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทย ที่ให้น้ำหนักแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐ
มากกว่า หรือบุคคลที่ชาวบ้านให้ความเคารพนับถือที่รู้ถึงที่มาที่ไปของผู้ยื่นคำขอเป็นอย่างดี เนื่องจากแนว
