Page 38 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะ มาตรการ หรือแนวทางในการส่งเสริมและ
คุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

(3) รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

รัฐธรรมนูญฉบับปี พ.ศ. 2560 ได้คงไว้ซึ่งหลักการบางประการ เพิ่มเติมหลักการใหม่ รวมถึง

มีการแก้ไขหลักการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสิทธิในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ดังนี้

 สิทธิซึ่งมิได้จ ากัดไว้ในรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่น และการรับรองสิทธิตามรัฐธรรมนูญ
แม้จะยังไม่มีกฎหมายล าดับรองในเรื่องนั้นๆ

มาตรา 25 “สิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากที่บัญญัติคุ้มครองไว้เป็นการเฉพาะ
ในรัฐธรรมนูญแล้ว การใดที่มิได้ห้ามหรือจ ากัดไว้ในรัฐธรรมนูญหรือในกฎหมายอื่น บุคคลย่อมมีสิทธิและ

เสรีภาพที่จะท าการนั้นได้และได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ ตราบเท่าที่การใช้สิทธิหรือเสรีภาพเช่นว่า
นั้นไม่กระทบกระเทือนหรือเป็นอันตรายต่อความมั่นคงของรัฐ ความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของ

ประชาชน และไม่ละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น

สิทธิหรือเสรีภาพใดที่รัฐธรรมนูญให้เป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติ หรือให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์

และวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ แม้ยังไม่มีการตรากฎหมายนั้นขึ้นใช้บังคับ บุคคลหรือชุมชนย่อมสามารถใช้สิทธิ

หรือเสรีภาพนั้นได้ตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ

บุคคลซึ่งถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพที่ได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ สามารถยก

บทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญเพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้คดีในศาลได้”

การเพิ่มเติมมาตรา 25 ได้ขยายขอบเขตของสิทธิและเสรีภาพออกไป ไม่จ ากัดเฉพาะแต่สิทธิ

ที่รัฐธรรมนูญได้ให้การคุ้มครองไว้ แต่รวมถึงสิทธิอื่นๆ ที่มิได้มีการจ ากัดไว้ตามรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่น
ส่วนในวรรค 2 ที่ได้แก้ปัญหาการตีความสิทธิในรัฐธรรมนูญฉบับก่อนหน้า โดยมีการระบุชัดเจนว่าบุคคลหรือ

ชุมชนสามารถใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญได้ แม้จะยังไม่มีการตรากฎหมายล าดับรองในนั้นๆ ขึ้นใช้บังคับ รวมถึง
ก าหนดไว้โดยชัดเจนให้สามารถน าสิทธิตามรัฐธรรมนูญเพื่ออ้างอิงหรือใช้เป็นข้อต่อสู้คดีในศาลได้

 สิทธิในทรัพย์สิน

มาตรา 37 “บุคคลย่อมมีสิทธิในทรัพย์สินและการสืบมรดก ขอบเขตแห่งสิทธิและการจ ากัด

สิทธิเช่นว่านี้ ให้เป็นไปตามที่กฎหมายบัญญัติ”

รัฐธรรมนูญได้ก าหนดให้รัฐสามารถก่อตั้งสิทธิในทรัพย์สินขึ้นได้ โดยมีขอบเขตและการจ ากัด

สิทธิตามกฎหมาย รัฐจึงสามารถออกแบบและบัญญัติกฎหมายเพื่อก่อตั้งสิทธิการถือครองที่ดินในรูปแบบต่างๆ
ผ่านกลไกสิทธิในทรัพย์สินได้

2-20 สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย