Page 29 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

บทที่ 2
แนวคิดในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ถูกย้ายออกจากพื้นที่ที่ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นบริเวณศักดิ์สิทธิ์และใช้ในการประกอบกิจการทางศาสนาและ

25
วัฒนธรรม
(9) สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล (right to information) การเข้าถึงข้อมูลเป็นปัจจัยพื้นฐานในการมี

ส่วนร่วมที่มีความหมายและความสามารถในการวิพากย์วิจารณ์การตัดสินใจของรัฐ การที่ประชาชนสามารถ
เข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมหรือโครงการที่อาจมีผลกระทบได้นั้น เป็นการเพิ่มความน่าเชื่อถือของรัฐในการ

เปิดเผยข้อมูล โดยที่สื่อมวลชนเป็นผู้ที่มีบทบาทส าคัญในการน าเสนอข้อมูล

(10) สิทธิในการมีส่วนร่วม (right to participation) การมีส่วนร่วมอย่างเสรีเป็นหลักการส าคัญของ

รัฐในการตัดสินใจที่เกี่ยวข้องกับที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การขาดการมีส่วนร่วมของประชา
ชนในการก าหนดนโยบายย่อมส่งผลเสียต่อนโยบายที่ดิน คณะกรรมการต่างๆ ของสหประชาชาติได้มี

ข้อเสนอแนะให้รัฐประกันการมีส่วนร่วมในการปรึกษาหารือของชุมชนในหลายขั้นตอน ทั้งก่อนด าเนินการ

พัฒนาที่ดินหรือการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ ไปจนถึงการมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาเมื่อเกิดกรณี
ขัดแย้ง ปรากฏในค าตัดสินของศาลรัฐธรรมนูญประเทศโคลัมเบีย ซึ่งตัดสินว่ากระบวนการออกใบอนุญาต

ส ารวจและขุดเจาะแหล่งน้ ามันซึ่งขาดการมีส่วนร่วมของชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ U’wa เป็นกระบวนการที่ไม่ชอบ
โดยค าตัดสินดังกล่าวอ้างถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของชุมชนในการมีส่วนร่วมและปรึกษาหารือกับรัฐ ว่าเป็นสิทธิที่มี

26
ความจ าเป็นในการด ารงไว้ซึ่งเผ่าพันธุ์ สังคม เศรษฐกิจและวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์
(11) สิทธิในทรัพย์สิน (right to property) สิทธิในทรัพย์สินโดยเฉพาะสิทธิในที่ดินเป็นสิทธิในการที่

จะหวงกันการใช้ประโยชน์ หรือการคุ้มครองจากการถูกไล่ออกจากที่ดินซึ่งตนมีสิทธิ การก่อตั้งสิทธิในทรัพย์สิน

ตามกฎหมายโดยรัฐเป็นปัจจัยก าหนดการเข้าถึงและการใช้ประโยชน์ในที่ดิน ซึ่งจะส่งผลต่อความเหลื่อมล้ า
ในการเข้าถึงที่ดินโดยตรง

(12) สิทธิในการมีชีวิตทางวัฒนธรรม (right to take part in cultural life) วัฒนธรรมของชุมชน
มักจะเกี่ยวพันอย่างใกล้ชิดกับที่ดิน เนื่องจากมีวิถีชีวิตที่ต้องประกอบอาชีพเกษตรกรรม ปศุสัตว์ ประมง

รวมถึงการประกอบพิธีกรรมหรือการจัดงานเทศกาลก็ล้วนแต่เกี่ยวข้องกับสถานที่ โดยเฉพาะส าหรับ
ชนกลุ่มน้อย กลุ่มชาติพันธุ์ หรือชนพื้นเมือง ที่จะมีเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมซึ่งเป็นรากฐานของธรรมนูญชุมชน

(13) สิทธิของนักปกป้องสิทธิมนุษยชนซึ่งท างานในประเด็นที่ดิน (right of human rights
defenders working on land issues) นักปกป้องสิทธิมนุษยชน (human rights defenders) มักจะต้อง

เผชิญกับการคุกคามในหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการข่มขู่ ท าร้าย ไปจนถึงการถูกฆ่า โดยเฉพาะในกรณีปัญหา
ที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เช่น การฟ้องขับไล่หรือบังคับชาวบ้านออกจากที่ดิน การเปิดเผย

การทุจริต (corruption) หรือการปกป้องสิทธิชนกลุ่มน้อย เป็นต้น

25 Centre for Minority Rights in Development (Kenya) and Minority Rights Group International on behalf of Endorois
Welfare Council v. Kenya, Communication No. 273/03 (25 December 2009)
26 Columbia, Constitutional Court: Judgement SU-039/97 Z3 February 1997)

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 2-11