Page 327 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ

303

ดังนั้น จะเห็นได๎วํา แนวคิด ความเชื่อ ทัศนคติ ในลักษณะของภาพเหมารวม เป็นสาเหตุสําคัญ
อันหนึ่งซึ่งนําไปสูํพฤติกรรมการเลือกปฏิบัติ อันกํอให๎เกิดความไมํเสมอภาคหรือความไมํเทําเทียมกันใน

ท๎ายที่สุด ตัวอยํางของทัศนคติที่มีพื้นฐานจากการสร๎างภาพเหมารวมเชํน การเป็นลูกจ๎างเพศหญิงจะ
เกี่ยวข๎องกับการตั้งครรภ์ การเลี้ยงดูบุตร ฯลฯ ซึ่งเป็นอุปสรรคตํองาน การเป็นบุคคลหลากหลายทางเพศจะ
นําไปสูํการมีโรคทางเพศสัมพันธ์ การมีประวัติอาชญากรรมเป็นสิ่งแสดงวํามีพฤติกรรมไมํเหมาะสมกับการ
ทํางาน เป็นต๎น ซึ่งประเด็นเหลํานี้จะได๎วิเคราะห์ตํอไป แตํในที่นี้จะเห็นได๎วํา สาเหตุสําคัญอันนําไปสูํการ

ปฏิบัติที่แตกตํางในลักษณะกีดกันเรื่องตํางๆ ดังกลําวนั้นเกี่ยวข๎องกับการสร๎างภาพเหมารวมโดยตัดสิน
บุคคลจากกลุํมที่บุคคลนั้นเกี่ยวข๎อง แทนที่จะพิจารณาตัดสินบุคคลบนพื้นฐานของความเป็นปัจเจกชนของ
บุคคลแตํละคนที่แตกตํางกัน นอกจากนี้ แนวคิดความเทําเทียมกันเชิงสาระและความเทําเทียมกัน

4.5.1.8 ผลกระทบทางลบ (Disparate impact)

แนวคิดเกี่ยวกับผลกระทบทางลบ มีความสัมพันธ์กับความเทําเทียมกัน โดยเฉพาะในความหมาย
ของความเทําเทียมกันเชิงสาระ (Substantive Equality) ซึ่งพิจารณาวํา กฎเกณฑ์หรือมาตรการที่โดย
รูปแบบภายนอกแล๎วไมํมีการปฏิบัติที่แตกตํางกัน แตํหากสํงผล (Effect) ให๎เกิดความไมํเทําเทียมกัน

ระหวํางบุคคลกลุํมตํางๆ กฎเกณฑ์หรือมาตรการนั้นก็เป็นการเลือกปฏิบัติและขัดตํอหลักความเทําเทียมเชิง
สาระ ในการพิจารณาผลของมาตรการนั้นจะพิจารณาวํามีลักษณะกํอให๎เกิดผลกระทบทางลบ (Desperate
Impact) หรือไมํ

ในระบบกฎหมายสหรัฐอเมริกานั้น พบวํา แนวคิดเกี่ยวกับผลกระทบทางลบได๎พัฒนาขึ้นจากคํา
พิพากษาศาลสหรัฐอเมริกาในการพิจารณาคดีเกี่ยวกับบทบัญญัติตามกฎหมายสิทธิพลเมือง (Title VIII)
180
โดยเฉพาะในคดี Griggs v. Duke Power ซึ่งนายจ๎างกําหนดให๎คุณวุฒิการศึกษาและผลการทดสอบ
ทัศนคติเป็นเงื่อนไขสําคัญของการจ๎างงานหรือโอนย๎ายงาน กฎเกณฑ์ลักษณะนี้ใช๎บังคับกับทุกคนโดยไมํ
เลือกปฏิบัติ แตํอยํางไรก็ตาม ในทางปฏิบัติแล๎วปรากฏวําผู๎สมัครงานผิวสีมักจะได๎รับการศึกษาที่ด๎อยกวํา
ดังนั้นเกณฑ์เงื่อนไขดังกลําวจึงเอื้อประโยชน์แกํผู๎สมัครผิวขาวและสํงผลกระทบในทางลบตํอผู๎สมัครผิวสีโดย

ทําให๎เสียเปรียบและเสียโอกาสในการได๎งานทํา ในคดีนี้ศาลได๎ขยายความหลักความเทําเทียมกันตาม
กฎหมายสิทธิพลเมือง (Title VIII) โดยอธิบายวํา “กฎหมายมิได๎ครอบคลุมเฉพาะการเลือกปฏิบัติที่เห็น
อยํางเดํนชัด (Overt Discrimination) แตํยังรวมถึงการปฏิบัติซึ่งเป็นธรรมในรูปแบบ (Fair in Form) แตํ
ในทางปฏิบัติแล๎วเป็นการเลือกปฏิบัติ (Discriminatory in Operation)

ปัจจัยสําคัญที่นํามาใช๎พิจารณาการเลือกปฏิบัติในทางปฏิบัติหรือผลกระทบในทางลบก็คือ ความ
จําเป็นทางธุรกิจ (Business necessity) ตัวอยํางเชํน หากการไมํจ๎างคนผิวสีไมํสามารถแสดงให๎เห็นถึง

เหตุผลที่เกี่ยวข๎องกับการปฏิบัติงาน ผลการทํางาน หรือประสิทธิภาพการทํางาน การไมํจ๎างงานคนผิวสีนั้น
ก็เป็นการเลือกปฏิบัติ

180
Griggs v. Duke Power Co. 401 US 424, 91 S Ct 849 (1971) (US Supreme Court)