Page 138 - รายงานผลการปฏิบัติงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2560
P. 138
บทที่ ๒ ผลการด�าเนินงานประจ�าปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๐
๓. ความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลในต่างประเทศ : จากการศึกษา
บทต่างประเทศ ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มประเทศที่ใช้กฎหมายจารีตประเพณีและ
กลุ่มประเทศที่ใช้กฎหมายลายลักษณ์อักษร ได้แก่ สหราชอาณาจักร อินเดีย
สหรัฐอเมริกา สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีและสาธารณรัฐฝรั่งเศส พบว่า
ทุกประเทศมีบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดอ�านาจศาล หากแต่มี
รายละเอียดแตกต่างกันออกไป เช่น ขอบเขตการใช้อ�านาจของศาลในการ
ตีความ “การละเมิดอ�านาจศาล” หรืออัตราโทษ อย่างไรก็ดีประเทศเหล่านี้ บทที่ ๒
มีจุดร่วมกันในเรื่องการคุ้มครองบุคคลผู้ถูกกล่าวหาว่าละเมิดอ�านาจศาลภาย
ใต้หลักกระบวนการยุติธรรมทางอาญา หรือความพยายามสร้างความสมดุล
ระหว่างเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นและขอบเขตการละเมิดอ�านาจศาล
๔. ความชอบด้วยกฎหมายอาญาของความผิดฐานละเมิดอ�านาจ
ศาล : กฎหมายต้องมีความชัดเจน โดยเฉพาะกฎหมายที่มีบทบัญญัติในการ
ลงโทษผู้กระท�าความผิด ความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลได้ก�าหนดอัตราโทษ
ปรับและโทษจ�าคุกไว้ แต่แนวทางปฏิบัติที่ผ่านมาพบว่าบทบัญญัติที่ก�าหนด
ให้การกระท�าใดบ้างที่เป็นการละเมิดอ�านาจศาลยังไม่มีความชัดเจน เนื่องจาก
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งก�าหนดให้ศาลมีอ�านาจ “ออกข้อก�าหนดใด ๆ” ซึ่งก่อให้เกิดความไม่แน่นอนและ
ไม่ชัดเจนของรายละเอียดลักษณะความผิดฐานในการละเมิดอ�านาจศาล นอกจากนี้ข้อก�าหนดของศาลดังกล่าวยังเป็น
อุปสรรคต่อประชาชนทั่วไปในการเข้าถึงรายละเอียด เนื่องจากไม่ได้มีการเผยแพร่เป็นการทั่วไป
๕. ความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา: การพิจารณาว่าความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลของประเทศไทย
ไม่ใช่โทษทางอาญา ตามความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกาที่ ๔๔๔/๒๕๒๘ ก่อให้เกิดปัญหาตามมาหลายประการ ซึ่ง
ส่วนใหญ่เกี่ยวข้องต่อประเด็นความสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชนภายใต้กติการะหว่างประเทศ โดยศาลสิทธิมนุษยชน
ยุโรป (European Court of Human Rights) วางหลักว่า ไม่ว่าโทษจะมีชื่อเรียกว่าอย่างไร แต่หากมีโทษจ�าคุกเกี่ยวข้อง
การรับรองสิทธิของบุคคลตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญาต้องเกิดขึ้น ค�าตัดสินดังกล่าวมีขึ้นเพื่อป้องกันมิให้รัฐสมาชิก
หลีกเลี่ยงการให้หลักประกันเรื่องสิทธิของผู้ต้องหาหรือจ�าเลยในคดีอาญาโดยการบัญญัติฐานความผิดลงในกฎหมายอื่น
นอกเหนือจากกฎหมายอาญา
อนึ่ง เมื่อความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลของประเทศไทยไม่ใช่โทษทางอาญา ยังก่อให้เกิดปัญหาตามมาใน
ประเด็นดังต่อไปนี้
๕.๑ หลักการไม่พิจารณาลงโทษสองครั้ง (Non bis in idem) หลักการไม่พิจารณาลงโทษสองครั้งหรือหลัก
บุคคลย่อมไม่ถูกลงโทษซ�้าในความผิดซึ่งบุคคลนั้นต้องค�าพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษตามกฎหมายและวิธีพิจารณาความ
อาญานี้ แม้ประเทศไทยจะรับรองหลักการดังกล่าวในการกระท�าความผิดทางอาญา แต่กลับมิได้รวมถึงกรณีความผิด
ฐานละเมิดอ�านาจศาลด้วย ดังนั้นหากผู้ถูกกล่าวหาว่าได้กระท�าความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลและมีความผิดฐานอาญา
ร่วมด้วยเป็นกรรมเดียวกัน แนวทางที่ผ่านมากลับตีความว่าความซ�้าซ้อนดังกล่าวเป็นคนละกรรม ส่งผลให้ผู้ถูกกล่าวหา
ต้องรับโทษในการกระท�ากรรมเดียว แต่รับโทษสองครั้ง
๕.๒ สิทธิในการต่อสู้คดีของผู้ถูกกล่าวหาในความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาล เมื่อความผิดฐานละเมิดอ�านาจ
ศาลไม่ใช่ความผิดที่มีโทษทางอาญาแล้ว สิทธิในการต่อสู้คดีของผู้ถูกกล่าวหาย่อมไม่ได้รับการคุ้มครองภายใต้การกระบวน
ยุติธรรมทางอาญา ปัญหาที่เกิดขึ้นในการพิจารณาคดีความผิดฐานละเมิดอ�านาจศาลในประเทศไทย ได้แก่
(๑) การพิจารณาคดีโดยศาลที่เป็นกลาง หลักการนี้มุ่งหมายให้ศาลที่พิจารณาคดีต้องไม่ตัดสินภายใต้
อคติหรือจากความเสียหายส่วนตัว ซึ่งเมื่อกลับมาดูกระบวนการพิจารณาคดีเรื่องละเมิดอ�านาจศาลแล้ว พบว่าประมวล
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ | 137
