Page 86 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
Human Rights Obligations of the ASEAN Community

เป็นข้าราชการหรืออดีตข้าราชการของกระทรวงการต่างประเทศของประเทศสมาชิก ท�าให้ความคิดเห็นส่วนใหญ่เป็นไป

ในทางที่ว่าผู้แทน AICHR มีสถานะเป็นผู้แทนรัฐบาล ซึ่งท�าให้การท�างานเกี่ยวกับประเด็นสิทธิมนุษยชนที่มีความอ่อนไหว
หรือจะกระทบต่อชื่อเสียงของประเทศ จึงท�าให้กระบวนการตัดสินใจและแนวทางการด�าเนินงานของของผู้แทนทั้งสองกลุ่ม

มีความแตกต่างกัน

๓. กระบวนการตัดสินใจ

AICHR มีกระบวนการตัดสินใจโดยอาศัยการปรึกษาหารือ (Consultation) และยึดหลักฉันทา-
มติ (Consensus) ตามที่ระบุไว้ในเอกสารขอบเขตอ�านาจหน้าที่ข้อ ๖.๑ อย่างไรก็ตาม กระบวนการตัดสินใจที่ใช้ในปัจจุบัน
ได้กลายเป็นอุปสรรคหนึ่งของการด�าเนินงานของ AICHR โดยเฉพาะการยึดหลักฉันทามติที่ต้องอาศัยความเห็นพ้องต้องกัน

ของผู้แทนคณะกรรมาธิการทั้ง ๑๐ คนเพื่อผ่านวาระหนึ่ง ๆ ปัญหาหลักของการยึดหลักการนี้คือการยากที่จะได้ความเห็น
พ้องต้องกันจากผู้แทนทั้งหมดเนื่องจากความแตกต่างทั้งมุมมองและทัศนคติด้านสิทธิมนุษยชนของผู้แทนแต่ละคน การ
ปฏิบัติภารกิจบางอย่างจึงเกิดความล้าช้าหรือไม่สามารถปฏิบัติได้หากผู้แทนคนใดคนหนึ่งไม่เห็นชอบด้วย ซึ่งท�าให้การ

ขับเคลื่อนประเด็นด้านสิทธิมนุษยชน โดยการหยิบยกขึ้นพิจารณาหรือการพัฒนามาตรฐานสิทธิมนุษยชนของภูมิภาค
ด�าเนินการด้วยความยากล�าบากและในบางประเด็นที่เกี่ยวข้องกับประเทศสมาชิกประเทศหนึ่งประเทศใด การหารือใน

ประเด็นดังกล่าวจะไม่สามารถกระท�าได้หากประเทศสมาชิกที่เกี่ยวข้องโต้แย้ง ซึ่งประชาคมอาเซียนประสบกับมาตรฐาน
ที่ต�่าสุดที่จะไม่มีประเทศสมาชิกใดโต้แย้ง เช่น การด�าเนินภารกิจการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมาธิการที่แม้
ในเอกสารขอบเขตหน้าที่ ข้อ ๔.๑๐ ซึ่งเป็นบทบัญญัติเดียวเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนจะระบุอย่างชัดเจนว่า

คณะกรรมาธิการสามารถขอรับข้อมูลจากประเทศสมาชิกในเรื่องการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน แต่ผู้แทนบางคน
ตีความว่าเป็นการขัดกับหลักการแทรกแซงกิจการภายในของประเทศสมาชิกซึ่งเป็นหลักการส�าคัญในการด�าเนินงานของ

คณะกรรมาธิการ การยึดหลักฉันทามติในการตัดสินใจท�าให้ AICHR ไม่สามารถใช้อ�านาจหน้าที่ซึ่งระบุไว้ในมาตราดังกล่าว
ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

๔. ความเชื่อมโยงและความร่วมมือกับองค์กรสิทธิมนุษยชนอื่นๆ ในอาเซียน
ภายใต้ประชาคมอาเซียนมีประชาคมแยกย่อยอีกสามประชาคม ได้แก่ ประชาคมการเมือง
และความมั่นคง ประชาคมเศรษฐกิจ และประชาคมสังคมและวัฒนธรรม ซึ่ง แต่ละประชาคมมี “คณะมนตรีประชาคม”

(Community Councils) ซึ่งมีหน่วยงานภายในประเทศสมาชิกที่เกี่ยวข้องท�าหน้าที่เป็นฝ่ายประสานงาน ส�าหรับ AICHR
กฎบัตรอาเซียนมิได้ก�าหนดให้อยู่ภายใต้ “สังกัด” ของประชาคมหนึ่งประชาคมใด ทั้งนี้ เนื่องจากประเด็นสิทธิมนุษยชน
เป็นประเด็นที่มีความเกี่ยวข้องกับทุกประชาคม ทั้งในด้านความมั่นคง การเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม อย่างไร

ก็ตาม เอกสารขอบเขตอ�านาจหน้าที่ได้ก�าหนดให้คณะกรรมาธิการเสนอรายงานประจ�าปีและเอกสารอื่น ๆ ต่อที่ประชุม
รัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน (ASEAN Foreign Ministers Meeting) และในการด�าเนินงานตามข้อเท็จจริง คณะกรรมาธิการ

ปฏิบัติภารกิจภายใต้ประชาคมการเมืองและความมั่นคงเป็นหลัก เนื่องจากกระทรวงการต่างประเทศของประเทศสมาชิก
ซึ่งเป็นหน่วยประสานงานหลักของประชาคมดังกล่าวท�าหน้าที่เป็นหน่วยงานในด้านธุรการให้กับผู้แทนประเทศสมาชิก
ในคณะกรรมาธิการ นอกจากนี้ ตามการจัดผังโครงสร้างองค์กรของส�านักเลขาธิการอาเซียนใหม่ตามวิสัยทัศน์อาเซียน ๒๐๒๕

ที่ผู้น�าอาเซียนรับรองในปลายปี พ.ศ. ๒๕๕๘ ซึ่งได้กล่าวถึงในบทที่ ๓ ได้ก�าหนดให้ฝ่ายเลขานุการของ AICHR เปลี่ยนสังกัด
จากเดิมที่อยู่ภายใต้ฝ่ายอ�านวยการ (Corporate Affairs) มาอยู่ภายใต้ฝ่ายการเมืองและความมั่นคงซึ่งเป็นเสาเดียวกันกับ

85
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ