Page 84 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
P. 84
พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
Human Rights Obligations of the ASEAN Community
๖.๒ การปรับปรุงโครงสร้างกลไกด้านสิทธิมนุษยชน
ประเด็นปัญหาและความท้าทายในการท�างานเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของคณะ
กรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนด้านสิทธิมนุษยชน (AICHR) ซึ่งเป็นกลไกสิทธิมนุษยชนหลักของอาเซียนและมีบทบาท
ส�าคัญในการพัฒนาตราสารสิทธิมนุษยชนส�าหรับประชาคมอาเซียน ทั้งในระดับองค์กรและระดับปัจเจกบุคคลมีหลาย
ประการ ในที่นี้จะสะท้อนให้เห็นถึงประเด็นหลักบางประการ
๖.๒.๑ ประเด็นปัญหา
๑. การขาดความเข้าใจร่วมกันของประเทศสมาชิก
ความเข้าใจร่วมกันต่อประเด็นสิทธิมนุษยชนนับเป็นพื้นฐานส�าคัญในการด�าเนินการและ
สนับสนุนภารกิจด้านสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคอาเซียน อย่างไรก็ตาม การด�าเนินงานของ AICHR ยังประสบกับข้อจ�ากัด
ในหลักการซึ่งเป็นผลจากการขาดความเข้าใจร่วมกันของทั้งประเทศสมาชิกและผู้แทนประเทศสมาชิกใน AICHR เกี่ยวกับ
ประเด็นสิทธิมนุษยชน แม้ว่าเอกสารขอบเขตอ�านาจหน้าที่จะก�าหนดให้ประเทศสมาชิกค�านึงถึงความรู้ความสามารถ
ด้านสิทธิมนุษยชนในการแต่งตั้งผู้แทนใน AICHR ก็ตาม สาเหตุของอุปสรรคนี้คือการขาดความตระหนักถึงความส�าคัญ
ด้านประเด็นสิทธิมนุษยชนของประเทศสมาชิก แม้ว่าประเด็นด้านสิทธิมนุษยชนจะเป็นหนึ่งในหลักการส�าคัญของการก่อตั้ง
ประชาคมอาเซียน แต่สิทธิมนุษยชนยังเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจน้อยกว่าประเด็นอื่น ๆ โดยเฉพาะประเด็นด้าน
เศรษฐกิจ ทั้งนี้เพราะประเด็นด้านสิทธิมนุษยชนถูกมองว่าเป็นเรื่องไกลตัว ประชาชนจึงมีแนวโน้มที่จะละเลยกับความจริง
ที่ว่าประเด็นสิทธิมนุษยชนเป็นเรื่องพื้นฐานซึ่งมีความเกี่ยวโยงแทบทุกด้านในชีวิตของมนุษย์ การตระหนักถึงความส�าคัญ
ของประเด็นดังกล่าวมักจะมีขึ้นต่อเมื่อเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนขึ้น
ในกรณีทั่วไป ประเด็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนถูกพิจารณาว่าเป็นกรณีการปฏิบัติต่อประชาชน
ของประเทศสมาชิกและการหยิบยกประเด็นดังกล่าวขึ้นพิจารณาในระดับภูมิภาคอาจถือเป็นการแทรกแซงกิจการภายใน
(Interference) ของประเทศดังกล่าว อย่างไรก็ตาม ในอีกหลายกรณีประเด็นด้านสิทธิมนุษยชนไม่ใช่เรื่องระดับประเทศ
เท่านั้น แต่ยังส่งผลในระดับภูมิภาค เนื่องจากผลของการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้นในประเทศหนึ่งอาจส่งผลต่อประเทศ
อื่น ๆ ในภูมิภาค เช่น กรณีการหนีภัยของชาวโรฮิงญาจากประเทศสมาชิกอาเซียนประเทศหนึ่งไปยังอีกหลายประเทศสมาชิก
ซึ่งก่อให้เกิดประเด็นสถานะบุคคลและการปฏิบัติต่อผู้ลี้ภัยในประเทศอื่น กรณีหมอกควันที่ส่งผลกระทบต่อหลายประเทศ
ในภูมิภาค กรณีการละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติ และกรณีการละเมิดสิทธิด้านสิ่งแวดล้อมของประชาชนในประเทศซึ่ง
เป็นผู้รับการลงทุนของบริษัทข้ามชาติ โดยเฉพาะสองประเด็นหลังที่มีแนวโน้มจะทวีความรุนแรงขึ้นภายหลังการก้าวไปสู่
ประชาคมอาเซียนในปี พ.ศ. ๒๕๕๘ การขาดความตระหนักถึงความส�าคัญด้านสิทธิมนุษยชนของประเทศสมาชิกส่งผลต่อ
ความร่วมมือด้านการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในระดับภูมิภาค
ในข้อเท็จจริง ประเทศในภูมิภาคอาเซียนมีความแตกต่างและหลากหลายทั้งในแง่ระบอบการ
ปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม ซึ่งเป็นข้ออธิบายถึงการเน้นถึงลักษณะจ�าเพาะ (Particularities) ของ
แต่ละประเทศที่ต้องค�านึงถึงในการด�าเนินการด้านต่าง ๆ ของประชาคม อย่างไรก็ตาม ประเทศเหล่านี้ก็มีลักษณะร่วมกัน
ในหลายประการเช่นกัน เช่น การมีวิถีชีวิตที่ให้ความส�าคัญกับชุมชนและท้องถิ่น ตลอดจนความเอื้ออาทรระหว่างคนต่าง
กลุ่มชาติพันธุ์ การสร้างความตระหนักและเข้าใจเกี่ยวกับหลักการสิทธิมนุษยชนในระดับภูมิภาคในฐานะหลักการพื้นฐาน
83
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
