Page 65 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ

จากการพิจารณาตัวอย่างอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ข้างต้น ไม่ว่าจะเป็น

อนุสัญญาว่าด้วยสิ่งแวดล้อมในด้านธรณีภาค อากาศภาค ชีวภาค และอุทกภาค ต่างก็มีการกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่าง
มนุษย์และสิ่งแวดล้อม แต่จะเป็นการกล่าวถึงในลักษณะเป็นหลักการหรือกรอบแนวคิดที่เป็นข้อตระหนักหรือแนวทาง

ในการปฏิบัติของรัฐภาคี ไม่ได้มีสถานะเป็นพันธกรณีแต่อย่างใด เว้นแต่ในเรื่องสิทธิของชนพื้นเมืองและชุมชนท้องถิ่นที่
ได้มีการกล่าวถึงไว้อย่างชัดเจนใน Convention on Biological Diversity แต่ก็ยังคงเป็นประเด็นที่ต้องพิจารณากันต่อไป
ว่าการกล่าวถึงสิทธิของชนพื้นเมืองและชุมชนท้องถิ่นเช่นนี้เพียงพอที่จะแสดงให้เห็นถึงการเชื่อมโยงระหว่างการคุ้มครอง

สิ่งแวดล้อมและสิทธิมนุษยชนแล้วหรือไม่
อนึ่ง ถึงแม้สิทธิในสิ่งแวดล้อมอันเป็นสิทธิเชิงเนื้อหายังไม่มีการรับรองอย่างชัดเจนในอนุสัญญา
ระหว่างประเทศว่าด้วยสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ แต่ในทางกลับกัน สิทธิเชิงกระบวนการกลับได้รับการรับรองไว้ในอนุสัญญา

ระหว่างประเทศว่าด้วยสิ่งแวดล้อมจ�านวนมาก

๒.๑.๔.๕ United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC)

แม้อนุสัญญาฉบับนี้จะไม่ได้มีการรับรองสิทธิเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมเชิงเนื้อหาในฐานะเป็น
พันธกรณีระหว่างรัฐภาคี แต่ส�าหรับสิทธิเชิงกระบวนการนั้น ได้มีการบัญญัติไว้อย่างชัดเจนให้เป็นหน้าที่ของรัฐภาคี กล่าวคือ

Article 6 (a) (ii) ได้บัญญัติถึงสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร โดยก�าหนดหน้าที่แก่รัฐภาคีในการส่งเสริม
และอ�านวยความสะดวกแก่สาธารณชนในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารอันเกี่ยวกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
และผลกระทบจากการนั้น และ Article 6 (a) (iii) ได้บัญญัติถึงสิทธิของประชาชนในการมีส่วนร่วมในการรับมือกับปัญหา

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยก�าหนดหน้าที่แก่รัฐภาคีในการส่งเสริมและอ�านวยความสะดวกแก่สาธารณชนในการ
มีส่วนร่วมในการรับมือกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

๒.๑.๔.๖ Convention on Biological Diversity
Article 14 (a) ของอนุสัญญาได้ให้สิทธิในการมีส่วนร่วมของสาธารณะในกระบวนการตัดสินใจ

ของรัฐ โดยก�าหนดว่าในกรณีที่เหมาะสมและสามารถกระท�าได้ รัฐภาคีต้องท�าการประเมินผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม
หรือ Environmental Impact Assessment เมื่อมีการเสนอโครงการที่อาจส่งผลกระทบในทางลบต่อความหลากหลาย
ทางชีวภาพ และให้สาธารณชนเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการประเมินดังกล่าวด้วย หากเหมาะสม

๒.๑.๔.๗ Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making
and Access to Justice in Environmental Matters (Aarhus Convention)

อนุสัญญาว่าด้วยการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร การมีส่วนร่วมสาธารณะในการตัดสินใจ และการเข้าถึง
ความยุติธรรมในคดีสิ่งแวดล้อม หรืออนุสัญญาอาร์ฮูส เป็นอนุสัญญาระหว่างประเทศเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่ได้บัญญัติ

รองรับสิทธิเชิงกระบวนการไว้อย่างชัดเจนที่สุด โดยได้ให้การประกันแก่สิทธิเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมเชิงกระบวนการ ๓ ประเภท
ได้แก่
(๑) สิทธิในการเข้าถึงข้อมูลด้านสิ่งแวดล้อม (Access to Environmental Information) ซึ่ง

ปรากฏใน Article 4

64