Page 52 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม
เพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

(United Nations Commission on Human Rights) ได้มีการกล่าวเน้นถึงความเชื่อมโยงระหว่างสิ่งแวดล้อมและสิทธิ

มนุษยชนเช่นกัน ทั้งยังสนับสนุนคณะอนุกรรมการว่าด้วยการป้องกันการเลือกปฏิบัติและการคุ้มครองชนกลุ่มน้อยในการ
26
ศึกษาความเชื่อมโยงนี้ด้วย นอกจากนี้ อนุสัญญาที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนบางฉบับ ยังมีการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
ประเภทต่าง ๆ โดยอ้างอิงถึงความส�าคัญของสิ่งแวดล้อม เช่น อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (Convention on the Rights of
the Child) ซึ่งรับรองสิทธิในสุขภาพของเด็ก ได้ระบุหน้าที่ของรัฐภาคีในการก�าหนดมาตรการรักษาคุณภาพของสิ่งแวดล้อม
ที่จ�าเป็นและเหมาะสมแก่สุขภาพและอนามัยของเด็ก 27

ด้วยเหตุนี้ จึงสามารถกล่าวได้ว่าคุณภาพของสิ่งแวดล้อมได้รับการยอมรับในมุมมองของกฎหมาย
สิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศว่ามีความเชื่อมโยงและเป็นเงื่อนไขจ�าเป็นแก่การด�ารงชีวิตของมนุษย์ และความเสื่อมโทรม
ของสิ่งแวดล้อมย่อมกระทบต่อสิทธิมนุษยชน

การตระหนักถึงความเชื่อมโยงข้างต้น น�ามาซึ่งพัฒนาการทางแนวคิดในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
เชิงเนื้อหาที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ๒ ประการ ได้แก่

แนวคิดในการคุ้มครองสิ่งแวดล้อมโดยอาศัยแนวคิดทั่วไปด้านสิทธิมนุษยชนที่มีอยู่แล้ว
แนวคิดนี้เป็นการน�าเอาสิทธิมนุษยชนที่ได้มีการรับรองภายใต้อนุสัญญาต่าง ๆ แล้ว

มาปรับใช้กับสถานการณ์ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเป็นรายกรณีไป วิธีการภายใต้แนวคิดนี้

มีข้อจ�ากัด คือ ไม่สามารถน�าเอากลไกทางสิทธิมนุษยชนมาปรับใช้กับปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ส่ง
ผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตอื่นหรือต่อระบบนิเวศได้ ตราบใดที่ปัญหาดังกล่าวยังไม่ได้สร้างผลเสีย

28
โดยตรงแก่มนุษย์ ทั้งนี้ เนื่องจากสิทธิมนุษยชนในปัจจุบันเป็นการคุ้มครองมนุษย์โดยตรง
(Homocentric)

แนวคิดในการรับรองการเกิดขึ้นของสิทธิในสิ่งแวดล้อม (Right to Environment) ใน

ฐานะที่เป็นสิทธิมนุษยชนประเภทหนึ่ง
ด้วยข้อจ�ากัดของแนวคิดแรก ท�าให้นักวิชาการบางกลุ่มสนับสนุนแนวคิดในการ
รับรองสิทธิในสิ่งแวดล้อมขึ้นมาเป็นสิทธิมนุษยชนประเภทหนึ่งเป็นการเฉพาะ เพื่อที่กลไก

ทางสิทธิมนุษยชนจะได้สามารถน�ามาใช้คุ้มครองสิ่งแวดล้อมได้โดยตรง ไม่จ�าต้องอาศัยการ
พิสูจน์ว่ามีการละเมิดสิทธิมนุษยชนประเภทอื่นเสียก่อนดังเช่นแนวคิดแรก อย่างไรก็ตาม
แนวคิดเรื่องสิทธิในสิ่งแวดล้อมนั้นยังไม่ได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการในระดับกฎหมาย

สิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ แต่ในบางภูมิภาค ได้มีการบัญญัติรองรับสิทธิมนุษยชน
ประเภทนี้ไว้บ้างแล้ว เช่น The Banjul Charter ของภูมิภาคแอฟริกา

26 From “Human Rights, Environmental Rights, and the Rights to Environment” by Dinah Shelton (1991) Stan. J.
Int’l L. 28, 103, 1991-1992, pp 104.
27 Article 24 of the Convention on the Rights of the Child.
28 From “Human Human Rights and the Environment: What Specific Environmental Rights Have Been

Recognized? by Dinah Shelton (2006), Denv. J. Int’l L. & Pol’y 35, 129, 2006-2007, pp 131.

51