Page 74 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

เชิงสถาบันที่ส�าคัญๆ ประกอบด้วยการปฏิรูปในสองประการ ได้แก่ (๑.๑) การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายอาญาเพื่อรองรับการกระท�า
อันเป็นการบังคับบุคคลให้สูญหายและ (๑.๒) การก�าหนดให้มีพนักงานสอบสวนเพื่อรับผิดชอบคดีประเภทนี้เป็นการเฉพาะ

(๑.๑) การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายอาญาเพื่อรองรับการกระท�าอันเป็นการบังคับบุคคลให้สูญหาย

มาตรการทางกฎหมายประการส�าคัญประการหนึ่งเพื่อจัดการและแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการกระท�า
อันเป็นการบังคับบุคคลให้สูญหาย ได้แก่ การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายอาญาของมลรัฐให้ครอบคลุมถึงการกระท�าอันเป็นการบังคับบุคคล

ให้สูญหายด้วย ซึ่งแต่เดิมการกระท�าดังกล่าวไม่เป็นอาชญากรรมในประมวลกฎหมายอาญาในหลายๆ มลรัฐของประเทศเม็กซิโก ทั้งนี้
การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายอาญาเพื่อรองรับการกระท�าอันเป็นการบังคับบุคคลให้สูญหายของประเทศเม็กซิโกเป็นผลมาจากพันธกรณี
ในอนุสัญญาต่างๆ ที่เกี่ยวกับการคุ้มครองบุคคลมิให้ถูกบังคับให้สูญหายที่ประเทศเม็กซิโกเข้าเป็นภาคี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อนุสัญญา

ระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองมิให้บุคคลถูกบังคับให้สูญหาย ค.ศ. ๒๐๐๖ (International Convention for the Protection
of All Persons from Enforced Disappearance) ซึ่งก�าหนดให้รัฐภาคีก�าหนดมาตรการต่างๆ ที่จ�าเป็นเพื่อก�าหนดให้การบังคับ
85
บุคคลให้สูญหายเป็นความผิดตามกฎหมายอาญาแห่งรัฐภาคี และในท�านองเดียวกัน อนุสัญญา Inter-American ว่าด้วยการบังคับ
บุคคลให้สูญหาย ค.ศ. ๑๙๙๔ (Inter-American Covention on Forced Disappearance of Persons) ซึ่งก�าหนดให้รัฐภาคี
ก�าหนดมาตรการทางกฎหมายก�าหนดให้การบังคับบุคคลให้สูญหายเป็นความผิดตามกฎหมายภายในรัฐภาคี และก�าหนดบทลงโทษที่
เหมาะสมและได้สัดส่วนกับความรุนแรงอย่างยิ่งของการกระท�าเช่นนั้น ทั้งนี้ ให้ถือว่าความผิดดังกล่าวยังคงด�ารงอยู่อย่างต่อเนื่องและ

ตลอดไปตราบเท่าที่ชะตากรรมหรือสถานที่อยู่ของเหยื่อ (ผู้ถูกบังคับให้สูญหาย) ยังไม่สามารถระบุได้ 86
โดยนัยดังกล่าว รัฐบาลแห่งเม็กซิโกจึงมีพันธกรณีที่จะต้องก�าหนดให้การกระท�าอันเป็นการบังคับ

บุคคลให้สูญหายเป็นความผิดตามกฎหมายภายในประเทศ ซึ่งกฎหมายระดับสหพันธรัฐและระดับมลรัฐยังมีปัญหาความไม่ต้องตรงกัน
ของนิยามของการบังคับบุคคลให้สูญหายอันเป็นการจ�ากัดการป้องกัน การสอบสวน และการด�าเนินคดีความผิดดังกล่าวอีกด้วย
ตามประมวลกฎหมายอาญาสหพันธรัฐ (Mexico’s federal criminal code) “ไม่ว่ำจะมีส่วนร่วม

ในกำรควบคุมตัวบุคคลหนึ่งหรือหลำยคนโดยชอบด้วยกฎหมำยหรือโดยมิชอบด้วยกฎหมำยก็ตำม เจ้ำหน้ำที่ของรัฐซึ่งช่วย
ด�ำเนินกำรควบคุมตัวอย่ำงลับๆ หรือจงใจปกปิดข้อมูลเกี่ยวกับกำรด�ำเนินกำรดังกล่ำว กระท�ำควำมผิดฐำนบังคับบุคคลให้สูญหำย” 87

บทบัญญัตินี้ก�าหนดความรับผิดทางอาญาเพื่อการบังคับบุคคลให้สูญหายต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐเฉพาะแต่กรณีเจ้าหน้าที่ของรัฐมีส่วนร่วม
ในหรือรับรู้การควบคุมตัวเช่นนั้นเท่านั้น บทบัญญัติดังกล่าวมิได้ก�าหนดความรับผิดทางอาญาแก่ผู้กระท�าความผิด ในกรณีที่การบังคับ
บุคคลให้สูญหายกระท�าโดยกลุ่มบุคคลหรือบุคคลหลายคนโดยกระท�าในนามหรือโดยได้รับการสนับสนุนโดยทางตรงหรือทางอ้อม
88
การยินยอมหรือการยอมรับของรัฐ ผลที่ตามมา ก็คือ เมื่อด�าเนินการตามนิยามแห่งสหพันธรัฐเม็กซิโก พนักงานอัยการสามารถ
กล่าวอ้างว่าไม่มีอ�านาจด�าเนินการสอบสวนหรือด�าเนินคดีเกี่ยวกับกรณีการบังคับบุคคลให้สูญหายที่เป็นไปได้ตามนัยแห่งกฎหมาย
ระหว่างประเทศ ดังนั้น นับแต่เข้าด�ารงต�าแหน่งประธานาธิบดีคนใหม่ของประเทศเม็กซิโก นายเปนา นิเอโต จึงให้ปฏิญาณอย่าง

ต่อเนื่องว่าจะท�าให้นิยามของการกระท�าอันเป็นการบังคับบุคคลให้สูญหายตามกฎหมายสหพันธรัฐเม็กซิโกเป็นไปตามมาตรฐาน
ระหว่างประเทศ

85
International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance, Article 4.
86 Inter-American Covention on Forced Disappearance of Persons, Article III.
87
Codigo Penal Federal (Federal Criminal Code), Diario Oficial de la Federacion, 1931, as amended January 25, 2013,
http://www.diputados.gob.mx
88
ข้อบกพร่องประการนี้ระบุโดยคณะท�างานแห่งสหประชาชาติว่าด้วยการบังคับบุคคลให้สูญหาย (UN Working Group on Enforced and
Involuntary Disapperances) โปรดดู UN Working Group on Enforced and Involuntary Disappearances, Mission to Mexico, Addendum, Report
of the Working Group on Enforced and Involuntary Disapperances, A/HRC/19/58/Add.2, December 20, 2011.

53
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖