Page 170 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546
P. 170
จากเรื่องร้องเรียนจ�านวนหนึ่ง พบว่าบุคคลที่เป็นเป้าหมายของการด�าเนินการให้เป็นไป
ตามนโยบายของรัฐบาลเป็นผู้มีต�าแหน่งหน้าที่ในฝ่ายปกครอง เช่น เป็นนายกองค์การบริหารส่วนต�าบล ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน
ซึ่งบุคคลเหล่านี้จ�านวนหนึ่งเป็นชาวเขากลุ่มชาติพันธุ์ด้วย ในขณะเดียวกัน การที่บุคคลเหล่านี้มีชื่อระบุไว้ในบัญชีด�าด้วยจึงอาจ
เกี่ยวข้องกับต�าแหน่งหน้าที่ที่บุคคลเหล่านี้ด�ารงอยู่ในชุมชน ซึ่งอาจเป็นต�าแหน่งหน้าที่ที่บุคคลอื่นต้องการจะได้มาเป็นของตน
(๔) บุคคลที่มีฐานะทางเศรษฐกิจไม่ดีแต่มีเงินทุนในการประกอบการ
บุคคลอีกกลุ่มหนึ่งที่มีชื่อระบุไว้ในบัญชีด�าที่รวบรวมและจัดท�าขึ้นขององค์กรของรัฐ
ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ชาวบ้านหรือประชาชนที่เคยมีฐานะยากจนมาก่อน แต่ต่อมากลายมามีฐานะทางเศรษฐกิจดีพอสมควร บุคคล
ในกลุ่มนี้จะถูกระบุชื่อไว้ในบัญชีด�าด้วยข้อสงสัยหรือข้อสันนิษฐาน (ขององค์กรของรัฐที่เกี่ยวข้องกับการจัดท�าบัญชีดังกล่าวหรือ
ที่องค์กรของรัฐได้รับมาจากขั้นตอนการจัดท�าบัญชีด�า) ไว้ก่อนว่าทรัพย์สินเงินทองที่งอกเงยมา บุคคลนั้นได้มาจากการค้ายาเสพติด
จึงสังเกตได้ว่าการสูญเสียที่เกิดขึ้นแก่บุคคลกลุ่มนี้มักจะเกี่ยวข้องกับทรัพย์สินเงินทองเป็นส�าคัญ ดังจะเห็นตามเรื่องร้องเรียน
จ�านวนหนึ่งว่าองค์กรหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐมักจะเข้าตรวจค้นบ้านพักของบุคคลกลุ่มนี้เพื่อค้นหายาเสพติด หรือมีค�าสั่งให้ยึดหรืออายัด
ทรัพย์สินของบุคคลเหล่านี้ไว้ทั้งหมด หลังจากที่บุคคลเหล่านี้ถูกสังหารหรือถูกท�าให้ถึงแก่ความตายแล้ว
(๕) บุคคลที่มีข้อขัดแย้งกับเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือร้องเรียนเจ้าหน้าที่ของรัฐ
บุคคลกลุ่มนี้จะเป็นผู้ที่อาสาให้ความช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อน
จากการถูกกลั่นแกล้งใส่ร้าย ปรักปร�าว่ากระท�าความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดหลายรายให้ได้รับความเป็นธรรมจากการถูกกลั่นแกล้ง
ใส่ร้ายจากเจ้าหน้าที่ของรัฐหลายคดี ทั้งการซ้อม ท�าร้ายร่างกาย การสร้างหลักฐานเท็จเพื่อด�าเนินคดีความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด
การยึดทรัพย์สินของผู้ต้องหาไปแต่มิได้น�าไปเป็นของกลางในคดี ฯลฯ ซึ่งในที่สุด ศาลได้มีค�าพิพากษายกฟ้องคดีที่ประชาชนเหล่านั้น
ถูกกลั่นแกล้งใส่ร้าย ประมาณ ๓ - ๔ คดี และสามารถน�าทรัพย์สินกลับคืนมาให้ประชาชนได้ ซึ่งการกระท�าดังกล่าวอาจเป็นเหตุ
ให้เจ้าหน้าที่ของรัฐบางคนไม่พอใจ และในที่สุด บุคคลดังกล่าวก็ถูกเจ้าหน้าที่ต�ารวจในพื้นที่ขึ้นบัญชีด�าเป็นผู้ค้ายาเสพติด แต่เมื่อ
ตรวจสอบแล้วก็ปรากฏผลการตรวจสอบว่า ผู้นั้นไม่เคยมีประวัติเข้าไปเกี่ยวข้องกับยาเสพติดและจากการตรวจสอบบัญชีทรัพย์สิน
ก็ไม่พบสิ่งปกติที่จะแสดงให้เห็นว่าบุคคลผู้นั้นเข้าไปข้องเกี่ยวกับยาเสพติด ซึ่งแท้ที่จริงแล้วเป็นปัญหาความขัดแย้งระหว่างเจ้าหน้าที่
ของรัฐที่มุ่งกระท�าการปราบปรามยาเสพติดให้โทษกับผู้ที่ให้ความช่วยเหลือประชาชนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมเท่านั้น
ผลลัพธ์ของการด�าเนินการ และการช่วยเหลือเยียวยาผู้เสียหายหรือผู้ได้รับผลกระทบ
จากการด�าเนินการ
ในเรื่องร้องเรียนต่างๆ ที่เป็นกรณีศึกษา บุคคลที่เป็นเป้าหมายของการด�าเนินการตามแผน
การด�าเนินการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติดหรือผู้เสียหาย
มักจะ “ถูกฆาตกรรม” หรือ “ถูกท�าให้ถึงแก่ความตาย” ด้วยอาวุธปืนแทบทุกกรณีของเรื่องร้องเรียน อันเป็นผลให้ “คดีฆาตกรรม”
ในช่วงระยะเวลาสามเดือนของการปฏิบัติการให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด
มีจ�านวนคดีสูงมาก “อย่างผิดปกติ” เมื่อเปรียบเทียบกับช่วงระยะเวลาเดียวกันของสองปีก่อนและหลัง และมีจ�านวนผู้เสียชีวิตสูงถึง
๒,๘๐๐ รายเศษ นอกจากนี้ ผู้เสียหายหลายรายยังถูกยึดทรัพย์สินของตนไปทั้งหมด ญาติของผู้เสียหายส่วนใหญ่จึงได้แจ้งความ
ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนเพื่อให้สืบสวนหาตัวผู้กระท�าความผิดมาลงโทษ แม้จะปรากฏว่าในเรื่องร้องเรียนบางเรื่องญาติของ
ผู้เสียหายบางรายก็มิได้แจ้งความร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน โดยเฉพาะชาวเขากลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกล เนื่องจาก
มีปัญหาในการสื่อสารภาษาไทย ไม่มีความรู้ว่าควรจะกระท�าอย่างไรต่อไป หรือเนื่องจากหวาดกลัวต่อความไม่ปลอดภัยในชีวิตและ
ทรัพย์สินของตนเองและครอบครัว ในขณะที่ญาติของผู้เสียหายบางรายได้มีการฟ้องร้องเป็นคดีอาญาต่อศาล
ในส่วนที่เกี่ยวกับการท�าการสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวนเพื่อหาตัวผู้กระท�า
ความผิดมาลงโทษนั้น เป็นที่สังเกตเห็นได้อย่างชัดเจนจากเรื่องร้องเรียนแทบทุกกรณีว่า การสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวน
“ไม่มีความคืบหน้า” ของคดีแม้แต่น้อย สาเหตุส�าคัญประการหนึ่ง ได้แก่ การไม่สามารถตรวจพบพยานหลักฐานที่จะเป็นเบาะแส
ให้สามารถหาตัวบุคคลผู้กระท�าความผิดอาญาและบุคคลที่อยู่เบื้องหลังการกระท�าความผิดอาญาดังกล่าวแต่อย่างใด ด้วยเหตุที่
149
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖
