Page 137 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

๒ หลักการไม่เลือกปฏิบัติและหลักการไร้ความคุ้มกัน
บุคคลทั้งหลายผู้กระท�าความผิดอาญาร้ายแรงระหว่างประเทศจะต้องได้รับการพิจารณาความผิดและลงโทษ

โดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ ไม่ว่าบุคคลเหล่านั้นจะเป็นผู้กระท�าความผิดหรือมีส่วนร่วมในการกระท�าความผิด และไม่ว่าบุคคลนั้นจะเป็นเจ้า
พนักงานในต�าแหน่งหน้าที่ใดหรือแม้เป็นเจ้าพนักงานในระดับผู้บังคับบัญชาก็ตาม การบังคับใช้กฎหมายอาญาระหว่างประเทศจะต้องเป็น
ไปอย่างเสมอภาคและเท่าเทียมกันโดยไม่ค�านึงถึงสถานะของบุคคล อย่างไรก็ตาม กรณีจะเป็นอย่างไร หากเจ้าพนักงานระดับปฏิบัติการ

ได้รับค�าสั่งอันมิชอบด้วยกฎหมายจากผู้บังคับบัญชาและจะต้องปฏิบัติตามค�าสั่งอันมิชอบนั้น นอกจากนี้ การที่กฎหมายภายในของรัฐได้
ก�าหนดความคุ้มกันให้แก่บุคคลใดอันเนื่องจากสถานะของบุคคลนั้นก็มิอาจถูกหยิบยกขึ้นกล่าวอ้างเพื่อที่จะไม่บังคับใช้ธรรมนูญกรุงโรมฯ

แก่บุคคลนั้นแต่อย่างใด
ธรรมนูญกรุงโรมฯ ได้รับรองหลักการไม่เลือกปฏิบัติและหลักการไร้ความคุ้มกันได้รับการรับรองไว้
โดยชัดแจ้ง โดยก�าหนดไว้ในสองกรณี ได้แก่ ๒.๑ กรณีหลักทั่วไป และ ๒.๒ กรณีหลักความรับผิดของเจ้าพนักงาน

๒.๑ กรณีหลักทั่วไป
หลักการไม่เลือกปฏิบัติและหลักการไร้ความคุ้มกัน ได้รับการรับรองไว้ในธรรมนูญกรุงโรมฯ โดย

ก�าหนดเป็น “หลักทั่วไป”
• หลักทั่วไปเกี่ยวกับการไม่เลือกปฏิบัติ
376
ข้อ ๒๗ วรรคหนึ่ง โดยก�าหนดให้ใช้บังคับธรรมนูญศาลฯ ต่อบุคคลทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน
โดยปราศจากการแบ่งแยกใดๆ บนพื้นฐานของสถานะทางการ (official capacity) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สถานะทางการในฐานะประมุข
ของรัฐหรือผู้น�ารัฐบาล (Head of State or Governement) สมาชิกของรัฐบาลหรือรัฐสภา ผู้แทนที่ได้รับการเลือกตั้ง (an elected
representative) หรือเจ้าหน้าที่รัฐบาล (a government official) ไม่ได้รับการยกเว้นจากความรับผิดทางอาญาตามธรรมนูญศาลฯ นี้

ไม่ว่ากรณีใด และจะไม่เป็นมูลเหตุให้ลดหย่อนโทษ
• หลักการไร้ความคุ้มกัน
ธรรมนูญกรุงโรมฯ ได้รับรองหลักการไร้ความคุ้มกันไว้ในข้อ ๒๗ วรรคสอง โดยก�าหนดว่า

ความคุ้มกัน (immunities) หรือระเบียบว่าด้วยวิธีพิจารณาความพิเศษ (special procedural rules) ที่ใช้บังคับกับสถานะทางการ
ของบุคคล ไม่ว่าจะเป็นไปตามกฎหมายภายในของรัฐหรือกฎหมายระหว่างประเทศ ต้องไม่ขัดขวางการใช้เขตอ�านาจศาลอาญาระหว่าง

ประเทศเหนือบุคคลนั้น
๒.๒ กรณีหลักความรับผิดของเจ้าพนักงาน
นอกจากหลักทั่วไปเกี่ยวกับการไม่เลือกปฏิบัติและการไร้ความคุ้มกันดังกล่าวข้างต้นแล้ว ธรรมนูญ

กรุงโรมฯ ยังได้ก�าหนดหลักความรับผิดของเจ้าพนักงานไว้เป็นการเฉพาะอีกด้วย ทั้งในระดับผู้บัญชาการหรือผู้บังคับบัญชา และหลัก
ความรับผิดของเจ้าพนักงานระดับปฏิบัติการ

หลักความรับผิดของผู้บัญชาการหรือผู้บังคับบัญชา
ธรรมนูญกรุงโรมฯ จะต้องบังคับใช้แก่บุคคลทั้งหลายโดยไม่เลือกปฏิบัติและไร้ความคุ้มโดย
ไม่เกี่ยวข้องกับสถานะทางการ ดังนั้น ผู้บัญชาการก็ดี หรือผู้บังคับบัญชาก็ดี จึงต้องรับผิดชอบทางอาญาต่ออาชญากรรมในเขตอ�านาจ

ของศาลอาญาระหว่างประเทศ ทั้งนี้ ธรรมนูญกรุงโรมฯ ได้ก�าหนดหลักความรับผิดในส่วนนี้ออกเป็นสองกรณี ได้แก่ กรณีผู้บัญชาการ
ทหาร และกรณีผู้บังคับบัญชาในกรณีอื่น
• กรณีผู้บัญชาการทหาร

ข้อ ๒๘ วรรคหนึ่ง 377 แห่งธรรมนูญกรุงโรมฯ ก�าหนดให้ผู้บัญชาการทหาร (a military
commander) หรือบุคคลที่ปฏิบัติหน้าที่โดยพฤตินัยเสมือนผู้บัญชาการทหารต้องรับผิดทางอาญาต่ออาชญากรรมภายในเขตอ�านาจ

376
Rome Statute, Article 27 Irrelevance of official capacity, paragraph 1.

Rome Statute, Article 28 Responsibility of commanders and other superiors, paragraph 1.
377
Rome Statute, Article 28 Responsibility of commanders and other superiors, paragraph 1.
116
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖