Page 126 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

อย่างกว้างขวาง” (widespread) ย่อมไม่จ�าเป็นต้องกล่าวถึงเช่นกัน ทั้งนี้ เพราะองค์ประกอบเรื่อง “ประชากร” (population) จะ
แสดงถึงขนาด (element of scale) ของความเสียหาย และความหลากหลายของการกระท�า (course of conduct) ที่เกิดขึ้นอยู่ใน
313
ตัวแล้วนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม ผู้วิจัยมีข้อสังเกตว่าโดยนัยดังกล่าว แม้ถ้อยค�าดังที่ปรากฏในข้อ ๗ วรรค
หนึ่ง ของธรรมนูญกรุงโรมฯ จะใช้ถ้อยค�าว่า “การโจมตีในวงกว้างหรืออย่างเป็นระบบ” (a widespread or systematic attack)
แต่เมื่อพิจารณาเนื้อหาขององค์ประกอบส่วนนี้ดังที่ได้กล่าวแล้วข้างต้น ย่อมจะท�าให้เห็นว่าการโจมตีหรือการประทุษร้ายเช่นนั้น

จะต้องมีลักษณะทั้งในวงกว้างและอย่างเป็นระบบ “ประกอบกัน” ด้วยนั่นเอง
ข.๒) ผู้กระท�า “รู้ถึง” การโจมตีหรือการประทุษร้าย (หรือการก่อให้เกิดผลกระทบ) ใน
วงกว้างหรืออย่างเป็นระบบต่อประชาชนพลเรือนเช่นนั้น ซึ่งประเด็นดังกล่าวมีข้อพิจารณาตามล�าดับ ดังนี้

ประเด็นที่หนึ่ง ความหมายของการรู้ถึงการโจมตีที่ก่อให้เกิดความรับผิดฐานอาชญากรรม
ต่อมนุษยชาติ (Crimes against humanity committed “with knowledge of the attack”)
ข้อ ๗ วรรคหนึ่งของธรรมนูญกรุงโรมฯ ก�าหนดไว้อย่างชัดแจ้งว่า ความรับผิดอันเกิดจาก

การกระท�าอันเป็นการโจมตีหรือการประทุษร้ายในวงกว้างหรือกระท�าอย่างเป็นระบบต่อประชากรพลเรือนนั้น อย่างน้อยที่สุด
314
ผู้กระท�าจะต้องรู้ถึงการโจมตีหรือการประทุษร้ายดังกล่าว (at least be aware of the attack) ทั้งนี้ การรู้ (knowledge) ของ
ผู้กระท�าความผิดย่อมเป็นไปตามข้อ ๓๐ (๓) ของธรรมนูญกรุงโรมฯ ซึ่งก�าหนดว่า “การรู้” (knowledge) หมายถึงการรู้ส�านึก
315
(awareness) ถึงสภาวการณ์ที่เป็นอยู่หรือผลที่จะเกิดขึ้นโดยทั่วไปจากสภาวการณ์ดังกล่าว
การที่ธรรมนูญกรุงโรมฯ ได้ก�าหนดองค์ประกอบเรื่องการโจมตีในวงกว้างหรืออย่างเป็น

ระบบย่อมแสดงให้เห็นว่าเป็นองค์ประกอบที่ส�าคัญและเป็นองค์ประกอบหลัก (essential and central element) ที่มีผลเป็นการ
ยกระดับความรับผิดทางอาญาทั่วไป (ordinary crime) ไปสู่ความรับผิดทางอาญาที่ร้ายแรงที่สุดต่อมวลมนุษยชาติ (the most

serious crimes known to humanity) ดังนั้น ความรับผิดของบุคคลที่ได้กระท�าความผิดฐานอาชญากรรมต่อมนุษยชาติจึงต้อง
เกิดจากการที่บุคคลนั้นได้รู้ถึงองค์ประกอบทางกฎหมายที่เป็นสาระส�าคัญและเป็นองค์ประกอบหลักของความรับผิดอาญาร้ายแรง
ดังกล่าวด้วย มิฉะนั้นกรณีอาจเป็นการละเมิดต่อหลักกฎหมายอาญาที่ว่า “actus non facit reum nisi mens sit rea” 316

ประเด็นที่สอง ขอบเขตของการรู้ถึงการกระท�าความผิด
การกระท�าความผิดอาญาในประการต่างๆ ข้างต้นอันเป็นส่วนหนึ่งของการโจมตีหรือการ
ประทุษร้ายต่อประชากรพลเรือนโดยตรงดังกล่าวข้างต้นนั้น ผู้กระท�าความผิดอาญาร้ายแรงอันมีลักษณะเป็นอาชญากรรมต่อมนุษยชาติ
317
จะต้องกระท�าโดย “รู้ถึงการกระท�าความผิด” ของตน ซึ่งจะต้องครอบคลุมทั้งในสองระดับ กล่าวคือ ระดับที่หนึ่ง การรู้ถึงการโจมตี
หรือการประทุษร้ายในวงกว้างและอย่างเป็นระบบต่อประชากรพลเรือนโดยตรง ผู้กระท�าจึงย่อมต้องรู้หรือทราบถึงนโยบายของรัฐหรือ
องค์การอันเป็นที่มาหรือสาเหตุของการด�าเนินการเช่นนั้นซึ่งก่อให้เกิดความสูญเสียหรือความเสียหายอย่างรุนแรงและกว้างขวาง

และระดับที่สอง การรู้ว่าการกระท�าต่างๆ ของเจ้าหน้าที่ของตนเป็นส่วนหนึ่งของการโจมตีหรือการประทุษร้ายเช่นนั้น โดยนัยดังกล่าว
การรู้ถึงการโจมตีหรือการประทุษร้ายต่อประชากรพลเรือนในวงกว้างหรืออย่างเป็นระบบจึงเป็นเงื่อนไขหรือ “องค์ประกอบด้านจิตใจ

313
Darryl Robinson, “Defining “Crime Against Humanity” at the Rome Conference,” The American Journal of International Law,
Vol. 93, No. 1 (Jan., 1999), p. 48.
314
Darryl Robinson, อ้างแล้ว, p. 51.
315
Rome Statute, Article 30 Mental element
3. For the purposes of this article, “knowledge” means awareness that a circumstance exists or a consequence will occur in the ordinary
course of events. “Know” and “knowingly” shall be construed accordingly.
316
Darryl Robinson, อ้างแล้ว, p. 52.
317
โปรดดู Robert Cryer, Hakan Friman, Darryl Robinson and Elizabeth Wilimshurst, An Introduction to International Criminal Law
and Procedure, 2nd ed., Cambridge University Press, 2010, p. 244.
105
ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖