Page 71 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

อิทธิพลของระบบทุนนิยมมีผลตอแนวคิดของผูบริหารประเทศและการกําหนดนโยบายของรัฐ

เปนอยางมากตั้งแตเริ่มแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับแรก รัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ยกเลิก

การจํากัดการถือครองที่ดินที่กําหนดไวในประมวลกฎหมายที่ดิน รัฐบาลชุดตอ ๆ มาไดปรับปรุงแกไข รวมทั้ง

ออกกฎหมายอีกหลายฉบับรวมทั้งกฎหมายดานการสงเสริมอุตสาหกรรมอนุญาตใหนายทุนตางชาติถือครอง
ที่ดินได ผนวกกับนโยบายเศรษฐกิจอื่น ๆ อีก เชน นโยบายสัมปทานทําไม นโยบายปลูกสรางสวนปา นโยบาย

ขยายความเจริญไปสูภูมิภาค ทําใหมีการกอสรางเสนทางคมนาคมและสิ่งกอสรางสาธารณูปโภคอยางกวางขวาง

เชน ถนน เขื่อน อางเก็บนํ้า ทําใหประชากรตองอพยพเคลื่อนยายถิ่นที่อยูที่ทํากินจากการตัดถนน

การสรางเขื่อนหรืออางเก็บนํ้า รวมทั้งการทําสวนปาจนทําใหเกษตรกรที่ยากจนเดินขบวนประทวงรัฐบาล
กันอยางกวางขวาง แตสงเสริมการเกษตรเปนนโยบายที่มีผลกระทบตอการสูญเสียที่ดินอยางรวดเร็ว

และกวางขวาง เพราะไปปรับเปลี่ยนระบบการผลิตแบบอิงธรรมชาติมาเปนระบบเกษตรแผนใหม ใชพันธุ

เครื่องจักรกล ปุย และยาจากตางประเทศ ทําใหตนทุนเกษตรกรสูงแตรายไดตํ่าเพราะไมมีอํานาจตอรองราคา

พืชผลกับการตลาด จึงมักขาดทุนเปนหนี้สินและสูญเสียที่ดิน แมเกษตรกรจะเขาไปบุกเบิกปาหาที่ทํากินใหม
จนพื้นที่ปาถูกเปลี่ยนเปนพื้นที่เกษตรไปปละ 2 - 3 ลานไรในชวงนั้น แตก็ไมอาจรักษาที่ดินผืนใหมภายใต

ระบบเศรษฐกิจทุนนิยมไวได เกษตรกรสวนใหญจึงตกอยูในวงจรอุบาทวของความยากจนคือถูกเอารัดเอาเปรียบ

ขาดทุน เปนหนี้สิน สูญเสียที่ดิน จํานวนเกษตรกรไรที่ทํากินเพิ่มขึ้นอยางรวดเร็วในชวงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 3

จนสงผลกระทบตอความสงบสุขของสังคม
แมรัฐบาลจะมีโครงการจัดที่ดินเพื่อชวยเหลือเกษตรกรที่สูญเสียที่ดินตลอดมา เชน การจัดที่ดิน

ชวยเหลือชาวนาชาวไรของกรมที่ดินตั้งแตป 2501 นิคมกรมสงเสริมสหกรณ นิคมสรางตนเอง

โดยกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ตั้งแตป 2511 และตั้งแตป 2518 เปนตนมาก็มีโครงการปฏิรูปที่ดิน

ซึ่งสวนใหญจัดในพื้นที่ปาไมที่เสื่อมสภาพ การจัดหมูบานปาไมและสิทธิทํากินในพื้นที่ปาไม โครงการจัดที่ดิน
ของรัฐเหลานี้ใชที่ดินปาไมของรัฐมาจัดสรรใหเกษตรกรกวา 50 ลานไร แตสวนใหญไมประสบความสําเร็จ

เพราะไมสามารถสนับสนุนเกษตรกรใหมีความรูความสามารถในการใชที่ดินสรางอาชีพรายไดเลี้ยงชีพ

อยูไดพอเพียง สุดทายไมสามารถรักษาที่ดินไวได ที่ดินก็ถูกเปลี่ยนมือไปสูคนอื่น ผูไมไดครอบครองและไมได

ทําการเกษตรดวยตนเอง
นโยบายเปลี่ยนสนามรบเปนสนามการคาของรัฐบาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ ในตนทศวรรษ 2530

แมจะชวยใหประเทศในอินโดจีนที่มีอุดมการณและระบบการปกครองตางกันเลิกรบกัน หันมารวมมือกัน

ทางเศรษฐกิจ แตก็มีสวนสําคัญไปกระตุนใหเกิดการกวานซื้อที่ดินเพื่อเก็งกําไรอยางกวางขวางมากที่สุดจนทั่วประเทศ

ประกอบกับการมีนโยบายอื่น ๆ ทํานองเดียวกันตามมาอยางตอเนื่อง อาทิ นโยบายการแปลงสินทรัพยเปนทุน
นโยบายการปลูกพืชพลังงานทดแทน ตลอดจนนโยบายสงเสริมการทองเที่ยว ทําใหการแกงแยงที่ดินรุนแรง

50 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”