Page 66 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

เพิ่มศักดิ์ มกราภิรมย (2546) รายงานปญหาการพัฒนากฎหมายปาชุมชนในภูมิภาคเอเชียแปซิฟก

ไววา ขอจํากัดที่ไมสามารถนําไปสูการคุมครองรักษาปาที่ดีในภูมิภาคนี้มี 7 ประการ 1) กระบวนการพัฒนา
การจัดการปา ไมมั่นคง 2) อิทธิพลและความลําเอียงจากองคกรที่เกี่ยวของ 3) ความเขาใจของประชาสังคม

ไมคอยเขาใจ 4) ความสัมพันธระหวางองคกรที่เกี่ยวของไมดี 5) การเมือง/กระบวนการตัดสินใจ ไมสมดุล
6) กรอบกฎหมายที่เกี่ยวของ ไมสนับสนุน และ 7) เวทีการพูดคุยปรึกษาหารือ ไมคอยมีประสิทธิภาพ

ขอจํากัดเหลานี้ ทําใหเกิดปรากฏการณของปญหาซึ่งแสดงอาการออกมาใหเห็นในหลายดาน เชน
ปญหาความขัดแยงในการใชทรัพยากร การปลูกพืชเกษตรที่ขัดตอกฎหมาย กิจกรรมการจัดการใชประโยชนปา

ที่ขัดตอกฎหมาย สิ่งเหลานี้ไมไดเกิดขึ้นโดยบังเอิญ และเกิดรุนแรงอยางตอเนื่องในเขตปา เพราะประชาชน
ไมมีสิทธิในเรื่องปา และรัฐไมคอยสนใจหรือใหความสําคัญที่จะปรับปรุงแกไขในเรื่องสิทธิของประชาชน

เกี่ยวกับปา รวมทั้งเรื่องพื้นที่อยูอาศัยทํากินและทรัพยากรของกลุมชนทองถิ่น ซึ่งมักจะมีทรัพยากรทั้งปาไม
นํ้ามันและแรธาตุอยูสมบูรณ เมื่อปญหาการรักษาปาผนวกเขากับปญหาการคอรรัปชั่นในการอนุญาตใหแสวงหา

ประโยชนจากไมและทรัพยากรในปา ปญหาปาไมจึงเกิดผลกระทบในวงกวางไกลออกไปนอกเขตปาไปถึงพื้นที่ชนบท
และในเมืองซึ่งไมสามารถแกไขได และผลกระทบเหลานี้ไปเชื่อมโยงเขากับการเสริมสรางความเขมแข็ง

ของชุมชนชนบทการพัฒนาการทองเที่ยว ฯลฯ ซึ่งลวนแลวแตเปนนโยบายสําคัญของรัฐบาลในปจจุบันทั้งสิ้น
แนวทางธรรมาภิบาลจึงเขามาสูวงการจัดการปาและทรัพยากรก็เพื่อที่จะหาแงมุม วิธีการ และผูรวมงานใหม ๆ

เขามาชวยแกปญหาปาและทรัพยากร

2.4.2 นิติธรรม

ธานินทร กรัยวิเชียร (2504 : 433 - 434) อธิบายวา หลักนิติธรรม หมายถึง หลักการแหงกฎหมาย

ที่เทิดทูนศักดิ์ศรีแหงความเปนมนุษยและยอมรับนับถือสิทธิแหงมนุษยชนทุกแงทุกมุม รัฐตองใหความอารักขา
คุมครองมนุษยใหพนจากลัทธิทรราชย หากมีขอพิพาทใด ๆ เกิดขึ้น ไมวาระหวางรัฐกับเอกชน หรือเอกชน

กับรัฐ ศาลสถิตยุติธรรมยอมมีอํานาจอิสระในการตัดสินคดีตามกฎหมายของบานเมือง นิติธรรม (Rule of Law)
เปนหลักการสําคัญทางการปกครอง มีความหมายหลากหลายตามความคิดของแตละคนแตไดกอรูปรางชัดเจนขึ้น

เปนหลักของการปกครองโดยกฎหมาย เพื่อกอใหเกิดความเปนธรรมทั้งตอบุคคลในฐานะปจเจกชน (Individual
Interest) และเปนธรรมตอประโยชนสวนรวม (Public Interests) ซึ่งรัฐมีหนาที่ดําเนินการเพื่อคุมครอง

ทั้งประโยชนสวนบุคคลของสมาชิกและประโยชนสวนรวมในกรณีที่ประโยชนขัดกันตองจัดการใหเกิดดุลยภาพ
ที่เปนธรรมแกทั้งสองฝาย (ชัยวัฒน วงศวัฒนศานต, 2540 : 25) ขณะที่หยุด แสงอุทัย (2506 : 90 - 93) เห็นวา

นิติธรรมมีหลักสําคัญ 3 ประการ คือ 1) กฎหมายเปนสิ่งที่อยูเหนือสิ่งอื่นใดในการปกครองประเทศ 2) ขอบเขต
อํานาจหนาที่ของรัฐมีจํากัดไวแนนอน 3) ศาลมีอิสระในการพิจารณาและตรวจสอบความชอบกฎหมาย

ในการปกครอง ชัยวัฒน วงศวัฒนศานต (2540 : 20) อธิบายวา เปนการปกครองโดยกฎหมายที่เปนธรรม
อีกนัยหนึ่งเปนหลักที่การปกครองดําเนินไปอยางเปนธรรม โดยกลไกกฎหมายซึ่งมีความหมายหลักวา

การปกครองโดยกฎหมายอีกระดับหนึ่งและมิใชเปนหลักกฎหมายอยางลอย ๆ แตมีแนวโนมใหเห็นถึงเปาหมาย
ของหลักการดังกลาวดวย

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 45
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”