Page 67 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ชัยวัฒน วงศวัฒนศานต (2540 : 25 - 26) เสนอวาอาจจําแนกสาระสําคัญของหลักนิติธรรม

ออกไดดังนี้
1. การปฏิบัติตามกฎหมายทุกองคกรของรัฐ (Supremacy of Law) ไมวาจะเปนองคกรที่ใชอํานาจ

ทางนิติบัญญัติทางบริหารหรือทางตุลาการ อันเปนเรื่องของการจัดกลไกการใชอํานาจรัฐ (Machinery of
Government) โดยแตละองคกรจะมีขอบเขต ขอจํากัดของการใชอํานาจตาง ๆ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะที่แตกตางกัน

และจะไมมีองคกรใดมีอํานาจเหนือกฎหมาย
2. หลักการแบงแยกอํานาจ (Separation of Power) หลักการแบงแยกอํานาจเปนหลักการเบื้องตน

เพื่อมิใหอํานาจรวมอยูในบุคคลเดียวกันจนเกิดการใชอํานาจโดยไมมีการคานและดุลกัน อันจะเปนการ
เปดชองทางใหเกิดการใชอํานาจโดยมิชอบไดงาย

3. การมีกฎหมายที่ดี (Good Law) อันจะเกี่ยวของทั้งในหลักเกณฑการจัดใหมีกฎหมาย
และสาระของกฎหมายในแงหลักเกณฑการจัดใหมีกฎหมายโดยทั่วไป เห็นตรงกันวา กฎหมายตองมีความชัดเจน

(Clarity) เพื่อใหบุคคลเขาใจความหมายไดงายและสามารถปฏิบัติตนใหถูกตองตามกฎหมายไดหรือสามารถ
ใชกฎหมายไดถูกตอง นอกจากนี้ กฎหมายจะตองมีความแนนอนมั่นคง (Certainty) การเปลี่ยนแปลงกฎหมาย

บอยเกินไปยอมจะกอใหเกิดความสับสนและทําใหประชาชนไมมั่นใจในสิทธิและหนาที่ของตน ทําใหไมอาจ
วางแผนในชีวิตไดเหมาะสมตามควร ความแนนอนมั่นคงของกฎหมายนี้จะมีผลสืบเนื่องถึงสิทธิหนาที่ที่เกิดขึ้น

ตามมาดวย หลักความมั่นคงแหงสิทธิ (Security of Right) ทําใหสมาชิกในสังคมทุกคนไดรับประโยชน
และการปฏิบัติที่เปนธรรม ความเปนธรรมในสาระนี้จึงสะทอนถึงการคุมครองฝายที่ออนแอมิใหตองเสียเปรียบ

หรือมิใหโอกาสโดยความเปนจริงทางเศรษฐกิจหรือสังคมสรางความเหลื่อมลํ้าแกผูที่มีโอกาสดอยกวาจนเกิด
ความไมเปนธรรม แนวคิดที่จะใหบุคคลทุกคนมีความเทาเทียมกันในทางกฎหมายเศรษฐกิจและสังคมนั้น

จึงยอมเปนวัตถุประสงคของกฎหมาย
4. การชอบดวยกฎหมายของการปกครอง (Administrative Legality) ในการปกครอง ฝายปกครอง

จะไดรับมอบหมายในการใชบังคับกฎหมายเพื่อรักษาประโยชนมหาชนและประโยชนเอกชนและตองใชอํานาจนั้น
ไดสอดคลองกับเจตนารมณของกฎหมาย การใดที่ทําไปไมถูกตองตามกฎหมายจะตองถูกเปลี่ยนแปลงเพื่อให

การเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายหรือกอใหเกิดความรับผิดชอบเพื่อเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นตอเอกชน
ซึ่งในการนี้จะตองอยูในบังคับการตรวจสอบทางกฎหมายและการตรวจสอบทางการเมืองตามลักษณะที่เหมาะสม

5. ความรับผิดชอบของรัฐ (State Responsibility) ประชารัฐนั้นจัดตั้งเพื่อรักษาคุมครองสิทธิ
เสรีภาพของเอกชน โดยเอกชนทุกคนตองเสียสละทรัพยสินอันเปนภาษีใหแกการดําเนินงานของรัฐและในกรณี

ที่จําเปนอาจถูกเกณฑแรงงานหรือทรัพยสินอื่นเพิ่มเติมตามความจําเปนของรัฐ แตก็ยังตั้งอยูบนพื้นฐาน
ของความเทาเทียมกันในความสามารถที่จะเสียสละสวนนี้ได มิใชผูใดจะตองสูญเสียประโยชนเฉพาะตน

มากกวาผูอื่น ดังนั้น ในกรณีที่รัฐ (โดยเจาหนาที่) กอใหเอกชนคนใดเสียหายรัฐจะตองชดใชเยียวยาความเสียหาย
ไปตามที่เปนธรรมในภาระที่อยูรวมกันเปนประชารัฐ

46 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”