Page 58 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ใหการเดินสํารวจในมาตรานี้ รวมถึงการเดินสํารวจออกหนังสือรับรองการทําประโยชนดวย จึงไดมีกําหนด

ความเกี่ยวกับเขตปาไมถาวรขึ้นและใชบังคับมาจนถึงปจจุบัน
นอกจากนี้ ยังมีปญหาความสับสนในการตีความกฎหมายของหนวยงานของรัฐเกี่ยวกับสถานะ

ทางกฎหมายของที่ดินซึ่งอยูในเขต ส.ป.ก. ที่รับมอบมาจากกรมปาไม รวมทั้งการตีความกฎหมาย
ในเรื่องคําจํากัดความของ คําวา “ทองที่ที่ทางราชการใหจําแนกใหเปนเขตปาไมถาวร” ตามมาตรา 58

แหงประมวลกฎหมายที่ดิน วามีความหมายแคไหน เพียงใด เนื่องจาก ความเห็นของสวนราชการที่เกี่ยวของ
อาทิ กรมปาไม กรมพัฒนาที่ดิน และกรมที่ดิน มีความเห็นขัดแยงกัน

3. ปญหาการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินในบริเวณพื้นที่คาบเกี่ยวกับเขตปาชายเลน ผลการศึกษา
พบวา มาตรการของรัฐที่ไดออกมา โดยมุงหวังใหการบุกรุกที่ปาชายเลนลดนอยลงหรือใหคงสภาพปาชายเลน

ไวใหไดมากที่สุดนั้น จําเปนจะตองมีบทบัญญัติของกฎหมายรองรับมาตรการดังกลาวดวย จึงจะมีสภาพบังคับใช
ตามกฎหมายได เพราะการใชอํานาจของฝายบริหารหรือฝายปกครองยอมไมสามารถใชบังคับกับประชาชน

ที่มีสิทธิในการออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินโดยชอบดวยกฎหมายได
4. ปญหาการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินในเขตที่มีพระราชกฤษฎีกาหวงหามไวเพื่อใชในราชการทหาร

ผลการศึกษา พบวา มติคณะกรรมการจัดที่ดินแหงชาติป พ.ศ. 2517 มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม
พ.ศ. 2536 และมติของคณะกรรมการประสานการแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐสวนกลาง (กปร. สวนกลาง)

ถือเปนมาตรการของฝายบริหารในการควบคุมดูแลรักษาและคุมครองปองกันที่ดินของรัฐมิใหตกเปนประโยชน
แกฝายหนึ่งฝายใดโดยเฉพาะ และสงผลใหการแกปญหาเกี่ยวกับที่ดินในเขตพระราชกฤษฎีกาหวงหาม

ไวเพื่อประโยชนในราชการทหารไมเปนที่ยุติ
อยางไรก็ตาม การเปนที่ดินของรัฐใชวาจะดํารงอยูตลอดไปหรือเปลี่ยนแปลงไมได รัฐอาจถอนสภาพ

จากการเปนที่ดินอันเปนสาธารณประโยชนสมบัติของแผนดินใหเปนที่ดินที่มีเอกชนหรือประชาชนเปนเจาของได
ถาหากที่ดินเหลานี้ในภายหลังราษฎรไมไดใชประโยชนตอไปแลว หรือรัฐหาที่ดินอื่นใหราษฎรใชประโยชนแทน

เมื่อที่ดินหมดสภาพการเปนสาธารณะ ตามมาตรา 8 วรรค 2 ประมวลกฎหมายที่ดิน ใหถอนสภาพได โดยออก
เปนพระราชกฤษฎีกา การถอนสภาพเชนนี้ ประมวลกฎหมายที่ดินไมไดบัญญัติวาเมื่อถอนสภาพแลว

จะเปนที่ดินประเภทอะไร ดังนั้น รัฐอาจใหเปนที่รกรางวางเปลาตอไปก็ไดถามีสภาพเชนนั้น หรือใหมีเจาของ
หรือผูครอบครองไป โดยนําไปขึ้นทะเบียนเพื่อใหทบวงการเมืองใชประโยชนในราชการตามมาตรา 8 ทวิ

แหงประมวลกฎหมายที่ดิน หรือใหบุคคลใดเขาจับจองใชประโยชนตอไปก็ได เพราะในการปฏิบัติราชการ
ของฝายปกครองนั้นตองอาศัยฐานทางกฎหมายโดยเฉพาะเมื่อจะกระทําการกระทบเสรีภาพของประชาชน

ขณะเดียวกันก็มีการศึกษาวิจัยจํานวนมากที่ศึกษาคนหาแนวทาง วิธีการ และขอเสนอเพื่อใหเกิด
การจัดการที่ดินและปาใหเกิดความเทาเทียมและเปนธรรมบนฐานแนวคิดการจัดการอยางมีสวนรวมของทองถิ่น

แนวคิดเรื่องธรรมาภิบาล รวมทั้งแนวคิดดานสิทธิมนุษยชน เชน บทความเรื่องสิทธิในที่ดินของชุมชน : โฉนดชุมชน
และขอกฎหมายที่เกี่ยวของโดย อิทธิพล ศรีเสาวลักษณ ที่ระบุวา การใหสิทธิชุมชนจัดการที่ดินเปนทางออก

อยางหนึ่งในการแกไขปญหาสิทธิในที่ดินซึ่งจะตองกําหนดขอบเขตพื้นที่องคประกอบหรือผูแทนชุมชนเงื่อนไข

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 37
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”