Page 59 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

การใชพื้นที่ไวอยางชัดเจน สวนกระบวนการในการบริหารจัดการในการใชประโยชนที่ดินสมควรใหชุมชน

จัดการกันเองใหสอดคลองกับสภาพสังคมวิถีชีวิตวัฒนธรรมและสิ่งแวดลอม โดยที่ไมจําเปนตองมีรูปแบบเดียวกัน
ทั่วประเทศ โดยเอกสารสิทธิในที่ดินที่จะออกใหแกชุมชนอาจเปนสิทธิใชประโยชนโดยไมมีกรรมสิทธิ์ก็ได

สิทธิของชุมชนในที่ดินดังกลาวจะทําใหชุมชนสามารถบริหารจัดการที่ดินใหเกิดประโยชนตอสมาชิกในชุมชน
ภายใตเงื่อนไขขอตกลงกับภาครัฐแนวทางดังกลาวนี้ นอกจากจะเปนผลดีแกชุมชนแลว ยังเปนผลดีแกรัฐ

ที่จะไดรับความรวมมือจากชุมชนในการดูแลที่ดินและลดภาระในการปองกันการบุกรุกที่ดินของรัฐอีกทางหนึ่ง
นอกจากการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการบริหารจัดการที่ดินอันจะกอใหเกิดกลไก

ในการดูแลและปองกันการบุกรุกที่ดินของรัฐแลว แนวทางการแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐยังจําเปน
ตองแกไขและดําเนินการที่กลไกของรัฐที่มีหนาที่ในการแกไขปญหา โดยตองดําเนินการบนหลักคิดธรรมาภิบาล

เชน งานวิจัยโครงการวิจัยกลไกการแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐ โดยอิทธิพล ศรีเสาวลักษณ และคณะ
ที่ชี้ใหเห็นวา ปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐที่เพิ่มมากขึ้น จากสาเหตุการเพิ่มจํานวนของประชากรอยางรวดเร็ว

ประกอบกับการเปลี่ยนแปลงโครงสรางดานเกษตรกรรม โดยความตองการที่ดินทํากินจึงเพิ่มขึ้นทําใหราษฎรบุกรุก
เขาทํากินในที่ดินของรัฐโดยเฉพาะที่ดินปาไม ขณะเดียวกันปจจัยที่สงผลตอการบุกรุกที่ดินของรัฐสวนหนึ่ง

ก็คือนโยบายของรัฐซึ่งสงผลกระทบตอสิทธิในที่ดินของประชาชน ปญหาอันเกิดจากนโยบายรัฐเชนนี้ กลไก
ที่สําคัญในการแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐคือ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการแกไขปญหา

การบุกรุกที่ดินของรัฐ พ.ศ. 2545 และระเบียบฯ แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2547 ซึ่งจัดตั้งคณะกรรมการแกไข
ปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐ (กบร.) และใหสํานักงาน สบร. เปนฝายเลขานุการของ กบร. โดยพบวา

การมี กบร. เปนทางเลือกที่สามารถหาขอยุติไดดวยพยานหลักฐานและการบริหารจัดการในทางปกครอง
จึงมีผลดีมากกวา แตควรปรับปรุงองคประกอบของ สบร. และ สบร. จังหวัดใหมีสัดสวนของภาครัฐลดลง

เทาที่จําเปนและมีองคประกอบของภาคประชาชนและภาควิชาการที่เหมาะสม ปรับปรุงมาตรการของ
การอานภาพถายทางอากาศและการพิสูจนสิทธิโดยการลดขั้นตอนที่ไมจําเปน กําหนดระยะเวลาการดําเนินการ

ในแตละขั้นตอนที่ชัดเจน การอานแปลภาพถายทางอากาศดําเนินการเปนพื้นที่/ชุมชน/หรือเปนรายระวาง
ในกรณีที่ที่ดินแปลงใดไมเปนที่สงวนหวงหามจะตองไมสรางเงื่อนไขหรือขั้นตอนใหเปนภาระเพิ่มขึ้นในการ

ที่จะออกเอกสารสิทธิในที่ดิน เปนตน รวมทั้งจัดทําแผนงานในการเพิ่มจํานวนของผูชํานาญการในการอาน
ภาพถายทางอากาศใหเพียงพอและทั่วถึงอยางเรงดวน และควรมีแรงจูงใจโดยอาจกําหนดใหการแกไขปญหา

การบุกรุกที่ดินของรัฐเปนตัวชี้วัดในการประเมินผลงาน
ดังนั้น ควรเรงรัดรางพระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแหงชาติ พ.ศ. .... ใหมีผลใชบังคับ

เปนกฎหมายโดยเร็ว ควรแบงสวนราชการใหมให สบร. ยายไปสังกัดสํานักนายกรัฐมนตรีหรือสนับสนุน
การปฏิบัติงานของ สบร. โดยทบทวนมาตรการของการอานภาพถายทางอากาศและการพิสูจนสิทธิ การปรับ

อัตรากําลังของ สบร. ใหเหมาะสมกับภารกิจ รวมทั้งการเพิ่มจํานวนของผูชํานาญการในการอานภาพถาย
ทางอากาศและเรงรัดการแกไขปญหาการบุกรุกที่ดินของรัฐเพื่อลดปญหาความขัดแยงระหวางรัฐและประชาชน

สรางความเปนธรรมและความปรองดองในสังคมโดยใหถือเปนภารกิจเรงดวน

38 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”