Page 57 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

โดยคนรํ่ารวยซึ่งมีจํานวนนอย ขณะที่ประชาชนจํานวนมากยากจนไรที่ดินทํากิน หรือมีแตเปนจํานวนนอย

ไมพอตอการทํามาหากิน และระเบียบของคณะกรรมการจัดที่ดินแหงชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2532) ซึ่งไดยกเลิก
ระเบียบที่เคยประกาศใชมารวมทั้งสิ้น 3 ฉบับ เพื่อแกไขใหสอดคลองกับบทบัญญัติของกฎหมาย อันสงผลใหมี

การเปลี่ยนแปลงหลักการที่สําคัญในการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินใหแกบุคคลที่ครอบครองและทําประโยชน
ในที่ดินภายหลังจากวันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใชบังคับและไมมีใบจองใบเหยียบยํ่า หรือหลักฐานวาเปนผูมีสิทธิ

ตามกฎหมายวาดวยการจัดที่ดินเพื่อการครองชีพ ตามมาตรา 58 ทวิ วรรคสอง (3) แหงประมวลกฎหมายที่ดิน
ทําใหเปนการขยายโอกาสใหผูบุกรุกที่ดินของรัฐหรือผูที่เขาครอบครองทําประโยชนโดยไมชอบดวยกฎหมาย

มีสิทธิไดรับหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ ยังพบวา มีใบจอง (น.ส.2) เปนจํานวนมากตกคางไมสามารถทําการเดินสํารวจออกโฉนด

ที่ดินได เนื่องจาก มีเงื่อนไขวาเมื่อไดรับใบจองแลวตองเขาทําประโยชนภายในหกเดือน นับแตวันไดรับใบจอง
และทําประโยชนใหแลวเสร็จภายใน 3 ป การทําประโยชนใหแลวเสร็จหมายถึง การทําประโยชนประมาณ

3 ใน 4 สวน ตามระเบียบคณะกรรมการจัดที่ดินแหงชาติ พ.ศ. 2498 ใบจองเปนหนังสือแสดงการ
ยอมใหเขาครอบครองที่ดินชั่วคราว จึงมีปญหาในกรณีที่จะโอนที่ดินใหบุคคลอื่นในทางทะเบียนซึ่งจะกระทํา

ไดเฉพาะในกรณีที่ไดรับโฉนดที่ดินหรือหนังสือรับรองการทําประโยชนในที่ดินดังกลาวแลวเทานั้น หากยังไมไดรับ
หนังสือแสดงสิทธิในที่ดินดังกลาว ก็ไมมีทางโอนที่ดินนั้นใหบุคคลอื่นทางทะเบียนไดและเมื่อศึกษาระเบียบ

ของคณะกรรมการจัดที่ดินแหงชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2532) โดยมีวัตถุประสงคหลายประการ แตประการสําคัญ
ไดแก การแกไขเพื่อใหสอดคลองกับบทบัญญัติของกฎหมาย เนื่องจากระเบียบเดิมมีการกําหนดที่เกินตัวบท

โดยเฉพาะมาตรา 58 ทวิ แหงประมวลกฎหมายที่ดิน อันสงผลใหมีการเปลี่ยนแปลงหลักการที่สําคัญ
ในกรณีการเดินสํารวจออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินใหแกบุคคลที่ครอบครองและทําประโยชนในที่ดิน

ภายหลังจากวันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใชบังคับและไมมีใบจองฯ ตามมาตรา58 ทวิ วรรคสอง (3)
แหงประมวลกฎหมายที่ดิน ซึ่งเดิมไดกําหนดใหเฉพาะบุคคลที่ครอบครองและทําประโยชนในที่ดินอยูกอน

วันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2512 เทานั้น จึงจะมีสิทธินําพนักงานเจาหนาที่เดินสํารวจออกโฉนดที่ดินหรือหนังสือ
รับรองการทําประโยชนได แตตามระเบียบของคณะกรรมการจัดที่ดินแหงชาติ ฉบับที่ 12 มิไดมีการกําหนด

ระยะเวลาดังกลาวไวแตประการใด อันทําใหเปนการขยายโอกาสใหผูบุกรุกที่ดินของรัฐหรือผูที่เขาครอบครอง
ทําประโยชนโดยไมชอบดวยกฎหมายมีสิทธิไดรับหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินมากยิ่งขึ้น

2. ปญหาการเดินสํารวจออกโฉนดที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ในการเดินสํารวจ
ออกโฉนดที่ดินของจังหวัดขอนแกน ปงบประมาณ พ.ศ. 2550 เจาหนาที่ไดปฏิเสธที่จะไมเขาดําเนินการ

ใหแกประชาชนที่มีที่ดินอยูในพื้นที่ดําเนินการของสํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เปนเหตุใหเจาของที่ดิน
จํานวน 51 ราย ฟองคดีตอศาลปกครองขอนแกน จากการศึกษาพบวา มาตรา 58 แหงประมวลกฎหมายที่ดิน

ไดมีแกไขเพิ่มเติมหลายครั้ง เดิมเปนกรณีเดินสํารวจเฉพาะโฉนดที่ดินมิไดมีบทบัญญัติเกี่ยวกับเขตปาไมถาวร
อยางใด ทั้งนี้ เนื่องจากการดําเนินการเกี่ยวกับเขตปาไมถาวรไดเริ่มเมื่อป พ.ศ. 2504 อันเปนระยะเวลา

ภายหลังจากการประกาศใชบทบัญญัตินี้แลว แตเมื่อมีการแกไขเพิ่มเติมมาตรา 58 ในป พ.ศ. 2515 ไดขยาย

36 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”