Page 60 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

สอดคลองกับงานวิจัยเรื่องการศึกษาแนวทางการปรับปรุงองคกรบริหารจัดการที่ดิน โดยอิทธิพล

ศรีเสาวลักษณ และคณะ (2547) ที่ปรากฏผลการศึกษาระบุชัดวา มีความจําเปนที่จะตองมีองคกรในระดับชาติ
เพื่อบริหารจัดการทรัพยากรดินและที่ดินของประเทศและกิจกรรมที่เกี่ยวของทั้งระบบ ดวยการกําหนดนโยบาย

ใหสอดคลองกับการพัฒนาการอนุรักษการฟนฟูและการใชประโยชนจากทรัพยากรดินและที่ดินอยางสมดุล
เปนธรรมและยั่งยืนทั้งในดานเศรษฐกิจสังคมและสิ่งแวดลอม

นอกจากการแกไขที่กลไกและการเปดพื้นที่ใหประชาชนเขามามีสวนรวมแลว งานวิจัยโครงการศึกษา
การถือครองและใชประโยชนที่ดินและมาตรการทางเศรษฐศาสตรและกฎหมายเพื่อใหการใชประโยชนที่ดิน

เกิดประโยชนสูงสุด โดยวารินทร วงศหาญเชาวและคณะ (2544) ไดชี้ใหเห็นถึงปญหาสําคัญอีกดานของการ
จัดการที่ดิน โดยชี้ชัดถึงสัดสวนของการถือครองที่ดินและการใชประโยชนที่ไมสมดุลกันโดยเปนปญหาจากโครงสราง

กฎหมาย ที่สงทําใหเกิดปญหาการกระจายการถือครอง และการใชที่ดินไมเต็มประสิทธิภาพ และปญหานี้
ก็สงผลกระทบตอมูลคาทางเศรษฐกิจ รวมทั้งมีขอเสนอในการจัดการทรัพยากรที่ดินใหไดประโยชนสูงสุด

ทั้งนี้ยังพบวา ที่ดินสวนมากยังมีการใชประโยชนไมเต็มที่ ขอมูลจากการสํารวจของโครงการนี้ พบวา ที่ดิน
ประมาณรอยละ 70 ของประเทศนั้นใชประโยชนพอสมควร ที่เหลือใชประโยชนตํ่ากวารอยละ 50 คือ มีการใช

ประโยชนไมเต็มที่หรือไมไดใชประโยชนเลย การใชประโยชนจากที่ดินไมเต็มที่นี้อาจจะเกิดจากปญหา
การเก็งกําไรหรือปญหาการบริหารจัดการที่ดินของผูถือครองที่ดินเอง การประเมินการสูญเสียจากการใช

ประโยชนจากที่ดินไมเต็มที่หากใชมูลคาเพิ่มภาคเกษตรเปนขอมูลในการประเมินซึ่งถือวาเปนการประเมินขั้นตํ่า
ปจจุบันประเทศไทยมีพื้นที่ที่ใชการเกษตร 132.5 ลานไร มูลคาเพิ่มของการเกษตรป พ.ศ. 2541 มีประมาณ

619,350 ลานบาท จากขอมูลที่มีอยูสามารถคํานวณไดวา การประมาณการขั้นสูงเกี่ยวกับการใชประโยชน
ที่ดินอยูที่ระดับรอยละ 70.5 และหากสามารถทําใหที่ดินใชประโยชนเพิ่มขึ้นเปนรอยละ 85 มูลคาเพิ่ม

ทางเกษตรจะสูงถึง 746,734.03 ลานบาท หรือทําใหเกิดมูลคาเพิ่มไดอีก 127,384.03 ลานบาท ซึ่งสรุปไดวา
การสูญเสียจากการใชประโยชนจากที่ดินไมเต็มที่ประเทศไทยตองสูญเสียทางเศรษฐกิจโดยการประเมิน

ขั้นตํ่า 127,384.03 ลานบาทตอป
ขณะเดียวกัน โครงสรางของกฎหมายมีสวนทําใหเกิดปญหาการกระจายการถือครองและการใชที่ดิน

ไมเต็มประสิทธิภาพเนื่องจาก
ก) การบังคับใชกฎหมายเกี่ยวกับปาไมไมไดผลในทางปฏิบัติ เพราะออกใชมานานและมีหลายฉบับ

การปรับปรุงกฎหมายที่ผานมามิไดปรับเปลี่ยนไปตามสภาพของเศรษฐกิจและสังคมเทาที่ควร แตเนนไปที่การเพิ่ม
โทษกับผูกระทําความผิด มีการบุกรุกเขาอยูอาศัยและทําประโยชนในพื้นที่สงวนของรัฐเปนจํานวนมากและเพิ่มขึ้น

โดยไมสามารถหยุดยั้งได เนื่องมาจากนโยบายรัฐและการแกไขที่มิไดเปนการแกปญหาอยางแทจริง ความลักลั่น
ในการบังคับใชกฎหมาย และความแตกตางในสิทธิในที่ดินที่ประชาชนไดรับ ทําใหเกิดปญหาอื่นติดตามมา

รวมทั้งการใชที่ดินอยางไมเต็มประสิทธิภาพ

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 39
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”