Page 45 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ระบบบริหารราชการแผนดินใหทันสมัยตามแบบตะวันตก พรอมทั้งปฏิรูปกฎหมายจัดการที่ดินจากกฎหมาย

ตราสามดวงไปเปนระบบทอแรนส (โฉนดแผนที่) ที่มีผลเปนการผนวกกรรมสิทธิ์ที่ดินทั้งความเปนเจาของและสิทธิ
ในการใชประโยชนที่เคยแยกกันเขาเปนหนึ่งเดียวที่เรียกวา กรรมสิทธิ์เอกชน ซึ่งกอใหเกิดเจาของที่ดินที่ไมไดอยูใน

พื้นที่ (Absentee Landlords) และแรงงานเสรีที่หลุดจากที่ดิน ทําใหการถือครองที่ดินเกิดภาวะการกระจุกตัว
อยูในมือของชนชั้นสูง ที่ดินกลายเปนสินคา (Commodity) ที่มีราคาสูงสงผลกระทบใหชาวนาชาวไรไรที่ดินเพิ่มขึ้น

อยางรวดเร็วจนกลายเปนปญหานับแตนั้นมา
กอนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวรัชกาลที่ 7 ก็ไดเสนอเก็บภาษี

รายไดและภาษีอสังหาริมทรัพยเพื่อชวยบรรเทาความเดือดรอนของคนยากจน แตไมไดรับความเห็นชอบจากรัฐสภา
และตั้งแตการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จนถึงปจจุบันไดมีความพยายามปฏิรูปที่ดินเพื่อปรับเปลี่ยน

กรรมสิทธิ์การถือครองที่ดินที่กระจุกตัวอยูใหกระจายสูกลุมคนตาง ๆ เพื่อใหเกิดความเปนธรรมอยู 3 ระลอก
ชวงเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 นโยบายปฏิรูปที่ดินระลอกแรก (พ.ศ. 2476) ที่มาจาก

ความตั้งใจที่จะแกไขปญหาการถือครองที่ดินซึ่งดํารงอยูกอนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475
ของคณะราษฎรสายพลเรือน นําโดยนายปรีดี พนมยงค ในเคาโครงเศรษฐกิจของนายปรีดี พนมยงค ไดกลาวถึง

“การประกันความสุขสมบูรณของราษฎร” และ “วิธีซึ่งรัฐบาลจะหาที่ดิน แรงงาน เงินทุน” อันไดแก การจัดหาที่ดิน
โดยการซื้อ “ที่ดินที่จะใชประกอบการทางเศรษฐกิจ เชน ที่นาหรือไร กลับคืนสูรัฐบาล” มีขอเสนอใหรัฐบาล

ใชพันธบัตรซื้อที่ดินสําหรับการเพาะปลูกทั้งหมด แตถูกโจมตีวา “เคาโครงการเศรษฐกิจแหงชาติ” เปนโครงการ
ของคอมมิวนิสต และไมไดรับเห็นชอบใหเปนนโยบายของรัฐบาล การที่นโยบายปฏิรูปที่ดินถูกตอตานอยางรุนแรง

จากคณะเจาและขุนนางขาราชการชั้นสูง รวมทั้งสวนหนึ่งของคณะราษฎร เพราะนโยบายปฏิรูปที่ดินดวยการ
รวมที่ดินสงผลกระทบกระเทือนอยางรุนแรงตอการถือครองที่ดินของคณะเจาและขุนนางขาราชการชั้นสูง

ซึ่งเปนกลุมที่ถือครองที่ดินเปนจํานวนมาก
ความตั้งใจปฏิรูปที่ดินระลอกที่สองในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม (พ.ศ. 2497) ซึ่งดําเนินนโยบาย

ทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมแบบชาตินิยมตามแนวคิดของ หลวงวิจิตรวาทการ เพื่อปลด
พันธนาการของตางชาติที่ครอบงําเศรษฐกิจของไทยรวมทั้งความตองการสงเสริมการพัฒนาเกษตรกรรมอุตสาหกรรม

เพื่อใหราษฎรไทยอยูดีกินดีขึ้นแตชาวนาสวนใหญไมมีที่นาของตนเอง ในขณะที่ผูมีอิทธิพลในสังคมใชทั้ง
เลหเพทุบายการขมขูและชองวางของกฎหมายฉกฉวยเอาที่ดินจากราษฎรไปจนเกิดเปนกรณีพิพาทจํานวนมาก

รัฐบาลสามารถตราพระราชบัญญัติจัดที่ดินเพื่อความเปนธรรมแกสังคมและพระราชบัญญัติใหใชประมวลที่ดิน 2497
ซึ่งมีเนื้อหาสาระในการจํากัดการถือครองที่ดินทั้งในการประกอบการเกษตรอุตสาหกรรมและที่อยูอาศัย

แตหลังจากการรัฐประหารยึดอํานาจของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต รัฐบาลเผด็จการของไทยไดไปรับ
เอาแผนพัฒนาเศรษฐกิจตามคําแนะนําของธนาคารโลกมาเปนแนวนโยบายแหงรัฐภายใตบรรยากาศของ

สงครามเย็น ทําใหโครงสรางสวนลางของไทยผนวกเปนสวนหนึ่งของระบบเศรษฐกิจโลกอยางสมบูรณในขณะที่
โครงสรางสวนบนไมไดเปนประชาธิปไตยที่สมบูรณยิ่ง ไดยกเลิกการจํากัดเพดานการถือครองที่ดินตามประมวล

กฎหมายที่ดินที่สงผลใหการถือครองที่ดินเกิดสภาวะการกระจุกตัว ในมือคนสวนนอย คือพระราชบัญญัติ

24 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”