Page 41 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ในป พ.ศ. 2535 กรมปาไมตามมติคณะรัฐมนตรี วันที่ 10 และ 17 มีนาคม พ.ศ. 2535 นั้น ไดมีการ

จําแนกพื้นที่ปาไมเปนเขตอนุรักษ (โซน C) จํานวน 88.23 ลานไร เขตเศรษฐกิจ (โซน E) จํานวน 51.88 ลานไร
และเขตที่เหมาะสมตอการเกษตรกรรม (โซน A) จํานวน 7.22 ลานไร ตอมา ในป พ.ศ. 2536 กรมปาไม

ไดสงมอบพื้นที่ปาสงวนแหงชาติที่มีประชาชนเขาทํากินรวม 44 ลานไร ใหแกสํานักงานการปฏิรูปที่ดิน
เพื่อการเกษตรกรรม ซึ่งสวนหนึ่งมาจากปาเศรษฐกิจ (โซน E) ดังนั้น ปาอนุรักษ (โซน C) และปาเศรษฐกิจ

(โซน E) จึงอยูในความรับผิดชอบของกรมปาไม ประมาณ 103.3 ลานไร
การใชที่ดินโดยปราศจากวางแผนที่ดี อีกทั้งขาดการจัดการเรื่องสิทธิการครอบครองและใชประโยชน

ที่ดินที่ชัดเจนทําใหการใชที่ดินเปลี่ยนแปลงไปตามแรงจูงใจทางเศรษฐกิจ รวมทั้งการปลอยที่ดินทิ้งรางรอขาย
ทําใหเกิดความเสื่อมโทรมของทรัพยากรดิน เชน การชะลางพังทลายของดินถึง 108.87 ลานไร ดินที่มีปญหา

ตอการใชประโยชนทางดานเกษตรกรรม 209.84 ลานไร ซึ่งสวนใหญอยูในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
สวนดินเค็ม ดินกรดและดินคอนขางเปนทราย อยูในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สําหรับการใชประโยชนที่ดิน

ไมถูกตองตามศักยภาพ คิดเปนพื้นที่ 35.60 ลานไร

2.2 สิทธิในที่ดิน
ในอดีตยุคโบราณยังไมมีระบบกรรมสิทธิ์ ที่ดินเปนสมบัติของสวนรวม ไมมีใครหวงหามและ

กันเปนของตนได การเพาะปลูกในยุคนั้นยังไมมีการถือสิทธิในที่ดิน เพราะที่ดินมีมากมาย เมื่อที่ดินแหงหนึ่ง
เพาะปลูกไมไดผลดี ก็จะอพยพโยกยายไปหาที่ดินแหงใหม นอกจากนั้น มนุษยในยุคนี้ยังสามารถทําการ

เพาะปลูกรวมกันได โดยถือวาที่ดินเปนสวนรวมของสังคมผูทําการเพาะปลูกเพียงแตแบงปนพืชผลกันเทานั้น
(หลวงวิจิตรวาทการ, 2523)

เมื่อมนุษยมาอยูรวมกันเปนสังคม และมีจํานวนคนเพิ่มมากขึ้น มีความจําเปนตองทําการเพาะปลูกใหได
ผลดีก็ตองหาที่ดินที่ดี ซึ่งในสมัยนั้นคือที่ดินที่นํ้าขึ้นแลวนํ้าลดลง ก็เริ่มมีความจําเปนในการถือสิทธิในที่ดิน

เพื่อแบงสรรที่ดินกันเพาะปลูก โดยเปนสิทธิเพียงชั่วคราวมีกําหนดเวลาไมเกิน 1 ป แตสิทธินี้ก็ยังไมใชสิทธิ
สวนบุคคลสิทธิครอบครองยังเปนของพวกของหมูหรือเผา เพราะการแบงที่ดินอยางนี้ตองแบงเปนผืนใหญ ๆ

ไมสามารถจัดแบงเปนชิ้นเล็กชิ้นนอย ตอมา เมื่อมีวิวัฒนาการดานการเพาะปลูกมากขึ้น ตองหักรางถางพง
ตองขุดรองดึงนํ้าเขามา หรือตองขุดบอ ขุดสระกักเก็บนํ้าไวงานเหลานี้ตองใชเวลาและแรงงานมาก ทําใหเกิด

ความหวงกันที่ดินดังกลาวจะใหคนอื่นมาเอาไปเสียไมได สิทธิในที่ดินอยางแทจริงจึงไดกําเนิดขึ้นจากการลงแรง
สิทธินี้ยังไมเปนสิทธิสวนตัวบุคคล แตเปนของครอบครัว หมูหรือเผาซึ่งครอบครัว หมูหรือเผา ยังไมยอม

ใหคนแตละคนแบงแยกออกไป (หลวงวิจิตรวาทการ, อางแลว) ตอมา เมื่อเผารวมกันเปนประเทศ การปกครอง
มีความมั่นคงยิ่งขึ้น เปนเหตุใหอํานาจของครอบครัวเสื่อมลงไปมาก แตละคนมีสิทธิมากขึ้น หลักกรรมสิทธิ์

ในที่ดินของเอกชนจึงกอตั้งขึ้น (ภาสกร ชุณหอุไร, 2528) แตกรรมสิทธิ์ในที่ดินของเอกชนยังมีลักษณะ
ตางจากกรรมสิทธิ์ในสังหาริมทรัพย เพราะในสมัยนั้นที่ดินมีอยูมาก แตคนยังมีนอย ถาใครตองการที่ดิน

ที่จะเพาะปลูกหรือปลูกเรือนอยู ตองไปหาที่ดินในปา แลวถากถางโคนสรางที่ดินนั้นจึงจะเปนของตน แตถา

20 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”