Page 226 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

1. ที่ดินที่ทางราชการสงวนหวงหามไวนั้น ไดสงวนหวงหามไว ตั้งแตเมื่อใด ผูใดประกาศหวงหาม

อาศัยอํานาจตามกฎหมายใด มีหลักฐานอยางใดบาง ประชาชนไดใชประโยชนรวมกันมาอยางใด ตั้งแตเมื่อใด
ในปจจุบันยังใชประโยชนรวมกันอยูหรือเลิกใชแลว ตั้งแตเมื่อใด เพราะเหตุใด

2. ทางนํ้า หนอง บึง นั้น ประชาชนไดใชประโยชนรวมกันมาอยางใด มีบริเวณตื้นเขินหรือไมเพียงใด
การตื้นเขินนั้นเปนไปในลักษณะใด กลาวคือ มีบุคคลทําใหเกิดขึ้นหรือเปนไปโดยธรรมชาติ

3. ถนน ทางเดิน นั้น มีความเปนมาอยางไร กลาวคือ เจาของที่ดินอุทิศใหโดยตรงหรือโดยปริยาย
หรืออยางใด ทางเสนนี้เริ่มจากที่ใดถึงที่ใด ใชกันอยางไร เปนทางซึ่งสาธารณชนใชหรือใชเฉพาะเจาของที่ดิน

ในละแวกนั้น
4. ที่ชายตลิ่งนั้น ตามปกตินั้นนํ้าทวมถึงหรือไม เพียงใด ทวมถึงทุกปหรือไม เปนระยะเวลานานเทาใด

ประชาชนไดใชประโยชนรวมกันหรือไมอยางไร หรือมีผูใดใชประโยชนหรือไม
5. ตองสืบและแสดงรายละเอียดแหงขอเท็จจริง พฤติการณและความเสียหายจากการกระทํา

ที่ปรากฏขึ้นจริงโดยไมตองใสความคิดเห็นหรือคําวินิจฉัยของผูสืบสวนหรือผูบันทึกการสืบสวนแตอยางใด
ตองสืบใหชัดถึงเจตนาที่มาของการกระทํา ตองมีการกระทําที่มาจากความตั้งใจโดยรูสํานึกในการกระทํา

ที่วิญูชนพึงเขาใจไดวาเปนการทําลายหรือฝาฝนขอหาม กับทั้งเครื่องมือเครื่องหรือวัสดุอุปกรณที่ใชในการกระทํา
ผิดตองเปนสิ่งที่ใชดวยวัตถุประสงคแหงการทําลาย

6. สภาพพื้นที่ตองสืบใหทราบถึงขอบแดน เขตหามกระทํา เงื่อนไขหรือเงื่อนเวลาใดที่อาจทําใหเกิด
การผอนผันผอนปรนยกประโยชนแหงการกระทําที่อาจจะถือเปนความผิดในภายหนา รวมถึงการกระทําใหทราบ

ถึงเขตแดน และการรับรูดังกลาว
7. จัดทําแผนที่สังเขป แสดงเขตที่ดินหรือทางสาธารณประโยชนที่ดินขางเคียงและสวนที่มีผูบุกรุก

เพื่อประกอบการพิจารณาดวย
8. สืบจากผูสูงอายุ คนในชุมชนทองถิ่นดั้งเดิมและผูปกครองทองที่ทั้งในอดีตและปจจุบันที่เคยรูเห็น

หรือใชประโยชน พรอมสืบถึงประเพณีและวิถีปฏิบัติของคนในชุมชนทองถิ่นดั้งเดิมในที่หรือทางสาธารณประโยชน
มากอนเปนหลัก

9. ในกรณีที่มีผูเกี่ยวของประสงคจะนําพยานหลักฐานอื่นมาเพิ่มเติม หรือประสงคจะใหผูมีอํานาจหนาที่
ในการสืบสวนทําการสืบสวนพยานบุคคลใดหรือรวบรวมพยานหลักฐานอื่นใด ใหผูมีอํานาจหนาที่ในการสืบสวน

พิจารณาดําเนินการตามความจําเปนและสมควร โดยใหความเปนธรรมแกคูกรณีทุกฝาย เปนตน
ขอเท็จจริง เปนพื้นฐานสําคัญในการปฏิบัติงาน การแสวงหาขอเท็จจริงตามขั้นตอนการออกหนังสือสําคัญ

สําหรับที่หลวงตามกฎกระทรวงฉบับที่ 26 ออกตามความพระราชบัญญัติใหใชประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497
เทียบวิธีการแสวงหาสืบคนขอเท็จจริงตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการสอบสวนเกี่ยวกับการบุกรุกที่

หรือทางสาธารณประโยชน พ.ศ. 2539 พบการแสวงหาขอเท็จจริงตามขั้นตอนการออกหนังสือสําคัญสําหรับที่หลวง
ยังไมรัดกุม รอบคอบ รอบดาน และครอบคลุมเพียงพอแกการวินิจฉัยในความเปนที่สาธารณประโยชน

พบขอเท็จจริงที่ทางราชการสืบคนและนําไปปฏิบัติราชการประกอบดวยขอเท็จจริงหลายชุดในหนึ่งพื้นที่

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 205
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”