Page 507 - รายงานฉบับสมบูรณ์ การประเมินศักยภาพและพัฒนาระบบงานและกระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามมาตรา 257 (1) ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
P. 507
-กลไกรับพิจารณาข้อร้องเรียนการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่รุนแรงและเป็น
ั
ระบบ ซึ่งเปิดโอกาสให้ปจเจกบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่เกี่ยวข้องกับเหยื่อผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน
สามารถยื่นข้อร้องเรียนต่อคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนได้ ทั้งนี้ กลไกฯ ดังกล่าวเป็นกลไก “ลับ” และ
มีกระบวนการด าเนินการบนพื้นฐานของกลไก 1503 เดิมของคณะกรรมาธิการสิทธิมนุษยชนซึ่ง
ประกอบด้วย การพิจารณาข้อร้องเรียนใน Working Group on Communications ประกอบด้วย
ผู้เชี่ยวชาญจากคณะกรรมการที่ปรึกษาของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนจ านวน 5 คนจากแต่ละกลุ่ม
ภูมิภาค และ Working Group on Situations ประกอบด้วยผู้แทนของรัฐจ านวน 5 คนที่ได้รับ
แต่งตั้งและรับรองจากแต่ละกลุ่มภูมิภาคโดยปฏิบัติภารกิจในฐานะส่วนบุคคล กลไกดังกล่าว
ข้างต้นมีลักษณะเฉพาะตัวและมีอาณัติที่แตกต่างกัน ในขณะที่กลไก UPR จะทบทวนสถานการณ์
สิทธิมนุษยชนและการอนุวัติพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของทุกประเทศอย่างเท่าเทียมกันและ
อย่างเป็นสากล กลไกอื่นๆ ต่างมีความเกี่ยวข้องกับประเทศสมาชิกสหประชาชาติในลักษณะและ
ระดับที่แตกต่างกันไปไม่มากก็น้อย แต่เป็นที่น่าสังเกตว่า กลไกพิเศษและกลไกรับพิจารณาข้อ
ร้องเรียนการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่รุนแรงและเป็นระบบมีแนวโน้มที่จะให้ความสนใจเกี่ยวกับ
สถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศก าลังพัฒนา โดยเฉพาะประเทศในภูมิภาคเอเชียและ
ภูมิภาคลาตินอเมริกาและแคริบเบียนมากกว่าประเทศที่พัฒนาแล้วในกลุ่มภูมิภาคอื่นๆ อาทิ กรณี
การหายสาบสูญโดยถูกบังคับหรือไม่สมัครใจ การทรมาน การไม่น าผู้กระท าความผิดมาลงโทษ
การสังหารนอกกระบวนการยุติธรรม สิทธิของผู้พิทักษ์สิทธิมนุษยชน สถานการณ์สิทธิมนุษยชน
ในพม่าและสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในเกาหลีเหนือ เป็นต้น อย่างไรก็ดี คงไม่อาจสรุปได้ว่า
ั
ประเทศที่พัฒนาแล้วมีปญหาเรื่องการละเมิดสิทธิมนุษยชนน้อยกว่าประเทศก าลังพัฒนา โดย
ประจักษ์พยานที่เป็นรูปธรรมอาจได้แก่ ประเด็นการเลือกปฏิบัติทางเชื้อชาติ ชาติพันธุ์และศาสนา
ชนพื้นเมืองดั้งเดิม ผู้โยกย้ายถิ่นฐาน และการต่อต้านการก่อการร้าย เป็นต้น
(7.2) ปัญหา/อุปสรรค
-กลไกพิเศษมีอ านาจที่จะตรวจสอบ ติดตามให้ค าแนะน า และจัดท า
รายงานเกี่ยวกับสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนในประเทศต่างๆ หรือในเรื่องต่างๆ โดยกลไก
ั
พิเศษอาจได้รับข้อร้องเรียนจากปจเจกบุคคลต่างๆ ว่ามีการละเมิดสิทธิมนุษยชนในประเทศต่างๆ
ซึ่งกลไกพิเศษก็อาจท าการตรวจสอบเรื่องดังกล่าวโดยท าหนังสือถึงรัฐบาลที่เกี่ยวข้อง เพื่อขอค า
ชี้แจง นอกจากนั้นกลไกพิเศษดังกล่าวอาจท าเรื่องขอไปเยือนประเทศที่เกี่ยวข้อง เพื่อตรวจสอบ
เรื่องที่ได้รับการร้องเรียน ซึ่งหากรัฐบาลของประเทศดังกล่าวให้ความเห็นชอบก็จะท าหนังสือเชิญ
ให้ไปเยือนอย่างเป็นทางการต่อไป ทั้งนี้ภายหลังการเยือนแต่ละครั้งกลไกพิเศษก็ต้องจัดท า
- 401 -
