Page 61 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า
P. 61
4. บริบททางสังคมที่เกี่ยวกับปัญหาการละเมิดสิทธิที่ดิน
4.1 เหตุปัจจัยการละเมิดสิทธิในที่ดิน
จากงานวิจัยและรายงานตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนขององค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ
ั
้
พบว่า ปญหาขัดแย้งที่ดินจนเป็นคดีฟองร้องราษฎรที่ยากจนมีความเชื่อมโยงเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับ
ระบบทุนนิยมโลกาภิวัฒน์ซึ่งมีอิทธิพลในการกําหนดนโยบายและทิศทางการพัฒนาของประเทศ
ั
ที่มุ่งใช้ที่ดินและทรัพยากรเป็นปจจัยการผลิตสนับสนุนการเติบโตขยายตัวทางเศรษฐกิจ โดยละเลย
หรือปฏิเสธระบบการถือครองใช้ประโยชน์ที่ดินและทรัพยากรตามวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมของ
ชุมชนในท้องถิ่น คนที่มีทุนมีอํานาจเงินสามารถเข้าถึงอํานาจรัฐและใช้อํานาจรัฐหรือร่วมมือกับ
เจ้าหน้าที่รัฐใช้อํานาจตามกฎหมายไปแก่งแย่งครอบครองที่ดินและทรัพยากรของราษฎรและชุมชน
ด้วยกลไกและวิธีการต่าง ๆ นอกจากนั้นยังเกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการที่ดินของรัฐที่รวมศูนย์
อํานาจตัดสินใจไว้ที่รัฐส่วนกลางที่ไร้ประสิทธิภาพ เพราะไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายกับเจ้าหน้าที่รัฐ
และผู้มีอํานาจที่ปฏิบัติไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทําให้ราษฎรในชนบทที่ขาดความรู้ความเข้าใจในระเบียบ
วิธีปฏิบัติของทางราชการตลอดจนตัวบทกฎหมาย ต้องถูกข่มเหงรังแกโดยไม่มีหนทางและโอกาสต่อสู้
อย่างเท่าเทียมกัน
ระบบทุนนิยมผูกขาดใช้อํานาจเป็นใหญ่มีอิทธิพลอย่างสําคัญต่อการกําหนดนโยบายและ
ทิศทางการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจในประเทศเพราะทําให้รัฐต้องปรับตัวมาร่วมมือรวมทั้ง
ร่วมทุนกับต่างประเทศในแทบทุกด้าน ซึ่งในด้านหนึ่งก็มีส่วนช่วยกระตุ้นการพัฒนาและความร่วมมือ
ทางเศรษฐกิจและการค้ากับนานาประเทศ แต่อีกด้านหนึ่งได้แก่งแย่งทรัพยากรไปจากคนในชนบท
ที่รู้ไม่เท่าทันและไม่มีภูมิคุ้มกัน ที่ดินในแนวคิดทุนนิยมเป็นสินทรัพย์สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ เรื่องที่ดิน
จึงเป็นประเด็นแรก ๆ ที่มีการเปลี่ยนแปลงทางนโยบายจากการกระจายการถือครองที่ดินเพื่อให้คน
ไทยมีที่อาศัยทํากินกันทั่วถึงการจํากัดขนาดที่ดินถือครองและสร้างเงื่อนไขเข้มงวดในการถือครอง
ที่ดินของต่างชาติ มาเป็นนโยบายการถือครองที่ดินโดยเสรีตามกลไกตลาดที่นายทุนมีอํานาจเหนือ
และกําหนดระบบสิทธิของรัฐและสิทธิของเอกชน โดยปฏิเสธการยอมรับสิทธิหรือระบบการถือครองใช้
ประโยชน์ที่ดินของบุคคลและสิทธิของชุมชนตามวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมที่ปฏิบัติสืบต่อกันมา
ดังเช่น กลุ่มชาวไทยภูเขาชาติพันธุ์กระเหรี่ยง ชาวมลายูถิ่นในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ตลอดจนชาวเล
และกลุ่มวัฒนธรรมในพื้นที่ชายของต่าง ๆ ซึ่งมีระบบการถือครองใช้ประโยชน์ที่ดินตามจารีตประเพณี
ั
ที่ไม่เน้นการมีสิทธิเด็ดขาดเป็นเจ้าของแต่เป็นระบบแบ่งปนและจัดการร่วมโดยการรับรู้ร่วมกันของ
คนทั้งชุมชนจนเป็นวัฒนธรรมปฏิบัติสืบทอดกันแต่ครั้งบรรพบุรุษ
อิทธิพลของระบบทุนนิยมมีผลต่อแนวคิดของผู้บริหารประเทศและการกําหนดนโยบายของรัฐ
เป็นอย่างมากตั้งแต่เริ่มแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับแรก รัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์
ยกเลิกการจํากัดการถือครองที่ดินที่กําหนดไว้ในประมวลกฎหมายที่ดิน รัฐบาลชุดต่อ ๆ มาได้ปรับปรุง
แก้ไขรวมทั้งออกกฎหมายอีกหลายฉบับรวมทั้งกฎหมายด้านการส่งเสริมอุตสาหกรรมอนุญาตให้
นายทุนต่างชาติถือครองที่ดินได้ ผนวกกับนโยบายเศรษฐกิจอื่น ๆ อีก เช่น นโยบายสัมปทานทําไม้
4‐1
