Page 59 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

5. ความรับผิดชอบของรัฐ (State Responsibility) ประชารัฐนั้นจัดตั้งเพื่อรักษาคุ้มครองสิทธิ
เสรีภาพของเอกชน โดยเอกชนทุกคนต้องเสียสละทรัพย์สินอันเป็นภาษีให้แก่การดําเนินงานของรัฐ
และในกรณีที่จําเป็นอาจถูกเกณฑ์แรงงานหรือทรัพย์สินอื่นเพิ่มเติมตามความจําเป็นของรัฐ แต่ก็ยัง

ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเท่าเทียมกันในความสามารถที่จะเสียสละส่วนนี้ได้ มิใช่ผู้ใดจะต้องสูญเสีย
ประโยชน์เฉพาะตนมากกว่าผู้อื่น ดังนั้น ในกรณีที่รัฐ (โดยเจ้าหน้าที่) ก่อให้เอกชนคนใดเสียหายรัฐ
จะต้องชดใช้เยียวยาความเสียหายไปตามที่เป็นธรรมในภาระที่อยู่ร่วมกันเป็นประชารัฐ
้
6. การมีสิทธิฟองคดีต่อศาล การควบคุมการใช้อํานาจนิติบัญญัติและอํานาจบริหารนอกจาก
การวางกลไกการใช้อํานาจโดยวิธีทางการเมืองแล้ว เมื่อยอมรับว่าการใช้อํานาจทุกประเภทจะต้องอยู่ใน
ขอบเขตของกฎหมาย จึงจะต้องมีการตรวจสอบทางกฎหมายโดยองค์การอิสระเพื่อให้มั่นใจได้ว่า
้
มีการปฏิบัติตามกฎหมายจริง การฟองคดีต่อศาลในกรณีที่เห็นว่ามีการใช้อํานาจผิดกฎหมาย จึงเป็น
สิ่งจําเป็นเพื่อเป็นหลักประกันสําหรับสังคมที่ยึดหลักนิติธรรม
้
7. การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของเอกชน การพิทักษ์สิทธิเสรีภาพ พื้นฐานของเอกชนเป็นเปาหมาย
ในการจัดการปกครองเป็นประชารัฐ การใช้อํานาจนิติบัญญัติ การใช้อํานาจบริหารและการใช้อํานาจ
ตุลาการล้วนแต่มีความมุ่งหมายเพื่อพิทักษ์สิทธิเสรีภาพของประชาชนทั้งนั้น การที่กล่าวกันว่าศาลนั้น
เป็นที่พึ่งสุดท้าย (Last Resort) ของประชาชน ทําให้มีหลักกฎหมายสําคัญตามมาอีกหลายประการ

เช่น หลักการเสมอกันในกฎหมาย (Equality Before The Law) หลักสัดส่วนของการใช้อํานาจ(Proportionality)
หลักการไม่ใช้กฎหมายย้อนหลังให้เป็นโทษแก่บุคคล (Retoractivity) ซึ่งหลักการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ
ของเอกชนนี้ย่อมจะพัฒนาขยายไปตามขอบเขตที่เหมาะสมของสังคมในแต่ละกาลสมัย

ส่วนความกังวลพื้นฐานของพลเมืองคือ เจ้าหน้าที่รัฐอาจใช้อํานาจอย่างเกินไปไม่เหมาะ
ในการกระทําทางปกครองของพวกเขาโดยใช้การพิจารณาที่ไม่เหมาะสม เช่น โดยอคติ ตามอําเภอใจ
ั
ตามอารมณ์ ตามกิเลสโทสะตามเจตจํานงที่ผิดปกติ ตามความคิดชั่วร้าย หรืออื่น ๆ มีหลายปจจัย
ั
ซึ่งบิดเบือนการกระทําและการทําการตัดสินของมนุษย์ หลักนิติธรรมกําจัดปจจัย ต่าง ๆ เหล่านี้
โดยยืนกรานเรียกร้องว่า เจ้าหน้าที่รัฐปฏิบัติการตามที่และสอดคล้องกับ ระเบียบข้อบังคับทางกฎหมาย
ที่เหมาะสมปฏิบัติได้ กฎหมายบังคับใช้ใน 2 ประการ เพื่อได้มาซึ้งประโยชน์นี้ ประการแรก เจ้าหน้าที่รัฐ

ถูกกําหนดให้ปรึกษาหารือและปฏิบัติตามกฎหมายทั้งก่อน และในขณะปฏิบัติหน้าที่ ต่าง ๆ ประการที่สอง
ระเบียบข้อบังคับทางกฎหมายได้ให้ข้อกําหนดและมาตรฐานโดยสาธารณะไว้ซึ่งสามารถนํามาใช้
เพื่อดําเนินการตรวจสอบเจ้าหน้าที่ปกครองในขณะและหลังการปฏิบัติหน้าที่ของพวกเขา

หลักนิติธรรมต้องประกอบด้วยหลักการพื้นฐานอะไรบ้าง เป็นที่ถกเถียงของนักวิชาการมายาวนาน
ในที่นี้จึงขอสรุปถึงองค์ประกอบของหลักนิติธรรม (Rule of Law) ดังนี้คือ หลักหน้าที่ของรัฐและการ

คุ้มครองสิทธิและเสรีภาพหลักแห่งการแบ่งแยกการใช้อํานาจ (Separation of Power) หลักแห่งการ
่
่
มีกฎหมายที่ดี (Good Law) หลักแห่งความชอบด้วยกฎหมายของฝายปกครองและฝายตุลาการ
(Administrative Legality and Judiciary Iegality) และหลักแห่งความรับผิดชอบ (State Responsibility)
รัฐเป็นสถาบันที่เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มคนที่มีความต้องการที่จะอยู่ร่วมกัน โดยมีความผูกพัน
้
ทั้งทางวัตถุและจิตใจ การดํารงอยู่และการดําเนินกิจกรรมของรัฐ จึงมีเปาหมายเพื่อให้สมาชิกรัฐ

3‐30