Page 403 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

เจ้าหน้าที่ของรัฐในการปฏิบัติราชการทางปกครองอันมีผลหรืออาจมีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพ
ของตน
3. รายงานผลการตรวจสอบที่ 338/2552 เรื่อง สิทธิชุมชน กรณีกรมราชทัณฑ์ขอออก

หนังสือสําคัญสําหรับที่หลวงแปลงเรือนจําชั่วคราวเขากบทับที่อยู่อาศัยและที่ดินทํากินของ
ราษฎร

กรณีร้องเรียนของราษฎรหมู่ 8, 9 และ 10 ตําบลนครสวรรค์ตก อําเภอเมืองนครสวรรค์
ได้ครอบครองทําประโยชน์ในที่ดินที่พิพาทมาตั้งแต่ก่อน พ.ศ. 2492 โดยมีหนังสือแจ้งการครอบครอง
ที่ดิน (ส.ค.1) เป็นหลักฐาน ต่อมาในปี 2513 ทางเรือนจําชั่วคราวเขากบได้อ้างสิทธิเหนือที่ดินบริเวณ

ดังกล่าว โดยอ้างว่าเป็นที่ดินของเรือนจํากลางนครสวรรค์และกรมราชทัณฑ์ตามเอกสารใบจองและ
ห้ามมิให้ราษฎรเข้าไปทําประโยชน์ในที่ดิน ซึ่งราษฎรที่ได้รับผลกระทบก็ได้ดําเนินการร้องเรียนไปยัง
ั
หลายหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องและมีกระบวนการแก้ไขปญหาโดยหน่วยงานราชการต่าง ๆ แต่ก็ยัง
ไม่ได้ข้อยุติ ทําให้ผู้ร้องได้รับความเดือดร้อนไม่สามารถทําประโยชน์ในที่ดินและขอออกเอกสารสิทธิได้
่
จากการตรวจสอบข้อเท็จจริงตามที่ราษฎรร้องเรียนพบว่า ประวัติความเป็นของที่ดินที่ฝายผู้ร้องอ้างว่า
เป็นที่ตั้งเรือนจําเขากบตั้งแต่ปี 2471 ที่ขุนอภิจิตสุรทัณฑ์ พัศดีเรือนจําจังหวัดนครสวรรค์ขออนุญาต

จากรมราชทัณฑ์และความเห็นชอบจากทางจังหวัดเพื่อดําเนินการก่อสร้างเรือนจําชั่วคราวที่บริเวณ
เขากบและเชิงเขากบ เพื่อใช้แรงงานนักโทษทําการเกษตรและย่อยหิน ซึ่งดําเนินการเรื่อยมาจนราวปี
2482 - 2483 ได้ยุบเลิกอย่างเป็นทางการในปี 2494 ซึ่งการดําเนินการของเรือนจําชั่วคราวเขากบใน

ช่วงเวลาดังกล่าว ไม่มีเอกสารหลักฐานที่ชัดเจนที่จะแสดงถึงเขตที่ตั้งของแปลงที่ดินที่ทางเรือนจําได้ใช้
ประโยชน์ ซึ่งผู้ถูกร้องอ้างว่าขณะนั้น ปี 2471 ยังไม่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการสงวน
หวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน พ.ศ. 2478 หากแต่พัศดีเพียงขออนุญาต

ผู้ว่าราชการจังหวัดก็สามารถเข้าไปดําเนินการในพื้นที่ได้
่
หลักฐานที่แสดงขอบเขตที่ดินที่ชัดเจนฉบับแรกจึงได้แก่แผนที่ที่ฝายผู้ถูกร้องอ้างว่าหม่อมเจ้า
วรพงษ์ทัศนาวรวุฒิ ได้พบขณะได้รับมอบหมายจากอธิบดีกรมราชทัณฑ์ได้ไปชี้แนวเขตที่ดินเรือนจํา

ชั่วคราวเขากบในปี 2503 ซึ่งในบันทึกของหม่อมเจ้าวรพงษ์ทัศนาวรวุฒิ ลงวันที่ 30 พฤษภาคม 2503
“เมื่อได้บันทึกปากคําบุคคลดังกล่าว จึงได้ย้อนกลับมาที่เรือนจําฯ เพื่อค้นหาหลักฐานเก่าเกี่ยวกับการ
ได้มาซึ่งที่ดินแปลงนี้ จึงได้พบว่า ในสมัยกระผมดํารงตําแหน่งเป็นพัศดีเรือนจํา (ระหว่าง พ.ศ. 2484 - 2485)

ก็ได้แผนที่สังเขปแสดงอาณาเขตที่ดินแห่งนี้ รวม 3 ฉบับ คือ
หมายอักษร ก. แสดงถึงบริเวณที่ดินเรือนจําชั่วคราวเขากบด้านใต้ ตั้งแต่หลังเรือนจําถึงถนน

สวรรค์วิถี มีเนื้อที่ประมาณ 2,273 ไร่ ในแผนที่ฉบับนี้ได้แสดงอาณาเขตไว้โดยชัดเจนแสดงถึงอาณาเขต
ของเรือนจําชั่วคราวเขากบ ซึ่งได้เคยทําประโยชน์มาก่อนและเลยไปจนถึงที่สงวนของจังหวัด
ทั้งปรากฎว่าในขณะนั้นไม่มีราษฎรบุกรุกเข้าไปอยู่ในที่เลย
หมายอักษร ข. แสดงถึงบริเวณที่ดินเรือนจําชั่วคราวเขากบด้านเหนือ ตั้งแต่ช่องเขาสีจัน

จนถึงช่องเขาโกรกพม่า มีเนื้อที่ 951 ไร่ 2 งาน 25 ตารางวา (สําหรับที่ดิน 2 แปลงนี้ เป็นที่ที่มีถนน
พหลโยธนินผ่านกลาง เป็นที่ดินซึ่งอยู่ในความต้องการของประชาชนมาก)

7‐41