Page 45 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติกับการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนในความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนด้วยกัน

๔๑

สวนนอยในสังคม และคนสวนนอยเหลานี้ก็จะใชความแข็งแรงและอํานาจเหนือที่ตนมีกําหนดความ
เปนไปของสังคมตามอําเภอใจโดยไมคํานึงถึงผูที่ออนแอกวาหรือดอยกวาซึ่งเปนคนสวนใหญในสังคม

แตประการใด

ตัวอยางเชน ในเรื่องเสรีภาพในการแสดงเจตนาและเสรีภาพในการทําสัญญา
ในความเปนจริงเกิดความไมเสมอภาคระหวางคูสัญญาโดยแสดงออกในรูปของการไมมีการเจรจา

ตอรองกัน คูสัญญาฝายหนึ่งเปนฝายที่เสียเปรียบในทางเศรษฐกิจ ถูกจํากัดในทางความเปนจริงวาตอง

เขารวมทําสัญญากับอีกฝายหนึ่งโดยตองยอมรับตามขอสัญญาที่ผูประกอบธุรกิจการคาหรือวิชาชีพได
กําหนดไวลวงหนาแลว เชน สัญญากูยืม สัญญาเชาซื้อ กรมธรรมประกันภัย หรือสัญญาจาง เปนตน

สัญญาเหลานี้จะถูกรางเนื้อหาขอสัญญาไวกอนแลวโดยผูประกอบธุรกิจและจะไมมีการเปลี่ยนแปลง

อีกฝายที่จะเขาทําสัญญาดวยไมมีสิทธิจะแกไขเปลี่ยนแปลงขอสัญญาดังกลาว แตจะทําไดเพียงแตจะ
ยอมรับหรือปฏิเสธการทําสัญญาเทานั้น การเจรจาตอรองกันในสัญญาจะไมมีในสัญญาเหลานี้และ

หลักที่วาสัญญาเกิดจากเจตนารวมกันโดยเสรีของคูสัญญาก็จะเปนไปไมไดอีกตอไปความเปนธรรม
ในสังคมก็ไมมี เพราะในเมื่อขอสัญญาไดถูกกําหนดอยางไมเปนธรรมไวลวงหนาจากผูประกอบธุรกิจ

แตฝายเดียวและอีกฝายหนึ่งอยูในภาวะจํายอมตองทําสัญญาดวย สัญญาเหลานี้จึงเสมือนเกิดจาก

เจตนาของผูประกอบธุรกิจฝายเดียว หลักเจตนาและหลักเสรีภาพในการทําสัญญาจึงไมอาจเกิดขึ้นได
๘๘
ในสัญญาที่ไมมีความเทาเทียมกันในการทําสัญญาจริงๆ โดยเฉพาะในสัญญาจางแรงงานคูสัญญา
ไมไดมีความเสมอภาคหรือมีเสรีภาพในการทําสัญญาอยางแทจริง ในสัญญาจางแรงงานนายจาง
เปนผูที่อยูในสถานะที่ไดเปรียบกวาลูกจางเพราะเปนเจาของปจจัยในการผลิต ในขณะที่ลูกจางมีแต

เพียงแรงงานที่จะขายใหแกนายจางเทานั้น ความจําเปนทางเศรษฐกิจทําใหลูกจางไมอาจเปนผูตั้ง

เงื่อนไขตอรองกับนายจางไดเพราะมีแรงงานในตลาดที่พรอมจะทําตามเงื่อนไขหรือความพอใจ
ของนายจางอยูมากมาย จึงเห็นไดวาลูกจางถูกความจําเปนทางเศรษฐกิจบีบบังคับไมใหมีเสรีภาพ

ในการที่จะตอรองกับนายจางไดอยางเต็มที่ เสรีภาพความเสมอภาคในการทําสัญญาจางแรงงาน
๘๙
ในทางความเปนจริงจึงเปนไปไมได และนายจางมักจะขูดรีดเอาประโยชนจากแรงงานลูกจาง
เชน กําหนดใหลูกจางทํางานลวงเวลาโดยไมจายคาลวงเวลา จายคาแรงใหแกลูกจางในราคาที่ถูก

และไมใหสวัสดิการหรือจัดหามาตรการในการรักษาความปลอดภัยในการทํางานใหแกลูกจาง และกดขี่
ขูดรีดผูใชแรงงานในลักษณะตางๆ เปนตน นอกจากนี้ แมกระทั่งระหวางคนในครอบครัวดวยกัน

ก็ไมมีความเสมอภาคเทาเทียมกันในความเปนจริง กลาวคือ เนื่องจากความสัมพันธภายในครอบครัว

จะมีผูที่เปนหัวหนาครอบครัวซึ่งมีหนาที่ในการปกครองเลี้ยงดูสมาชิกในครอบครัวและมีอํานาจเหนือ

๘๘
พอพันธุ คิดจิตต, “แนวความคิดและผลกระทบเกี่ยวกับขอสัญญาที่ไมเปนธรรม”, ดุลพาห, ปที่ ๔๐,
เลมที่ ๖, พฤศจิกายน – ธันวาคม ๒๕๓๖, น. ๔๐ – ๔๑.
๘๙
มาลี พฤกษพงศาวลี, “สิทธิทางดานแรงงาน : ปจจัยพื้นฐานของสิทธิมนุษยชน,” น. ๖ – ๗.