Page 29 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติกับการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนในความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนด้วยกัน

๒๕

ทั้งหลายขององคกรของรัฐฝายบริหารจะตองชอบดวยกฎหมายซึ่งตราขึ้นโยองคกรของรัฐฝายนิติบัญญัติ
บรรดากฎหมายทั้งหลายที่องคกรของรัฐฝายนิติบัญญัติไดตราขึ้นจะตองชอบดวยรัฐธรรมนูญ และการ

ควบคุมไมใหการกระทําขององคกรของรัฐฝายบริหารขัดตอกฎหมายและการควบคุมไมใหกฎหมาย

ขององคกรของรัฐฝายนิติบัญญัติขัดตอรัฐธรรมนูญ
(๑.๒.๑.๒) หลักสังคม – นิติรัฐ

๗๑
หลักสังคม – นิติรัฐ หรือหลักสังคมรัฐ เสนอโดย Hermann Heller นักกฎหมาย
มหาชนผูมีชื่อเสียงชาวเยอรมันตะวันตกเขาไดเสนอหลักการดังกลาวในขอเขียนของเขาชื่อ “นิติรัฐ
หรือเผด็จการ” โดยเสนอวา มีแตตองพัฒนานิติรัฐแบบเสรีดั้งเดิมไปสูสังคม – นิติรัฐ หรือนิติรัฐ

ทางสังคมเทานั้น จึงจะปองกันการเผด็จการได และตามทรรศนะของ Heller หลักสังคม – นิติรัฐ

หรือนิติรัฐ ทางสังคม ซึ่งเขาเสนอนั้นมีขอแตกตางจากนิติรัฐแบบเสรีนิยมดั้งเดิม โดยเฉพาะความเขาใจ
ที่แตกตางกันในเรื่องความเสมอภาคในนิติรัฐวามีความเสมอภาคเปนเพียงรูปแบบเทานั้นเอง กลาวคือ

ทุกคนเสมอภาคภายใตกฎหมายโดยไมไดพิจารณาวาแตละคนอยูในฐานะที่จะใชสิทธิดังกลาวไดหรือไม
ในนิติรัฐนั้น ฐานะความเปนอยูของคนในสังคมจะไมไดรับการพิจารณาแตอยางใด ดวยเหตุนี้เสรีภาพ

ที่เทาเทียมหรือเสมอภาคกันตามรูปแบบดังกลาวจะนําไปสูเสรีภาพที่ไมมีขอบเขตของผูที่แข็งแรงกวา

หรือผูที่มีฐานะในทางเศรษฐกิจสูงกวา ซึ่งเปนผูมีอํานาจจริงๆ ในสังคม และบุคคลเหลานี้จะเปน
ผูกําหนดความเปนไปในสังคมตามอําเภอใจโดยไมคํานึงถึงผูที่มีฐานะออนแอกวาแตประการใด

ตัวอยางเชน ในเรื่องการทําสัญญาในนิติรัฐนั้นจะอนุญาตใหคูสัญญาทําความตกลง
กําหนดเงื่อนไขตางๆ เพื่อประโยชนของตนไดทุกกรณีในสิ่งที่ตนสามารถจะบรรลุผลได กรณีนี้ยอม

เกิดขึ้นไดกับผูวางงานซึ่งอยูในชวงเวลาวิกฤติในการดํารงชีพ แตเขาจะไมอยูในฐานะที่จะไดรับยกเวน

แตอยางใด ทั้งผูวางงานและนายจางตางก็สามารถใชสิทธิเพื่อประโยชนของตนไดเชนเดียวกันแตใน
กรณีนี้คูสัญญาฝายหนึ่งคือ ผูวางงานอยูในฐานะที่ออนแอกวา ไมมีพลังใดๆ มาตอรองในการทําสัญญา

จึงจําเปนอยูเองที่จะตองจํายอมรับตามเงื่อนไขที่นายจางกําหนดใหทุกกรณี ความไมยุติธรรมในกรณี

เชนนี้จะไมไดรับการพิจารณาในนิติรัฐเลย ในนิติรัฐฐานะในทางเศรษฐกิจที่ไมเทาเทียมกันของนายทุน
กับคนวางงานจะไมแตกตางกันในทางกฎหมาย เพราะวาทุกคนมีสิทธิเสมอภาคเหมือนกันหมด ไมวา

เปนนายทุนหรือคนวางงาน ความเสมอภาคในนิติรัฐแบบดั้งเดิมจึงเปนความเสมอภาคตามรูปแบบ
ตรงกันขาม ความเสมอภาคในความหมายของสังคมนิติรัฐนั้น มิใชความเสมอภาคเพียงรูปแบบตาม

กฎหมายเทานั้น แตทวาตองเปนความเสมอภาคในเสรีภาพตามความเปนจริงดวย กลาวคือ องคกรผูออก

กฎหมายของรัฐมีหนาที่ตองจัดการใหผูที่มีฐานะออนแอในสังคม มีเสรีภาพในทางความเปนจริงและ
ไดรับความคุมครองจากกฎหมายไมนอยไปกวาผูมีอํานาจในสังคมหรือผูที่มีฐานะทางเศรษฐกิจดีกวา

๗๑
สมยศ เชื้อไทย,อางแลว เชิงอรรถที่ ๖๓, น. ๑๓๒ – ๑๓๔.