Page 15 - แด่ศักดิ์ศรีเสมอกันทุกชั้นชน : วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา
P. 15
14 แดศักดิ์ศรีเสมอกันทุกชั้นชน
2. ความหลากหลายทางวัฒนธรรมกับสิทธิทางวัฒนธรรม
ความคิดเรื่องความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมและความสัมพันธ์ทางชาติพันธุ์ได้เปลี่ยนไปมากตั้งแต่ช่วง
หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จนถึงปัจจุบัน ยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งเป็นยุคหลังการล่าอาณานิคม และยุค
ของการเกิดประเทศใหม่ รัฐบาลของประเทศต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศเล็กๆ ต้องคํานึงถึงการสร้าง
ชาติและสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ รัฐเชื่อว่าการพยายามหลอมรวมวัฒนธรรมเพื่อสร้าง
วัฒนธรรมชุดเดียวกัน ให้ทุกคนคิดเหมือนกัน เชื่อเหมือนกัน และปฏิบัติเหมือนกัน จะทําให้ปกครองได้ง่าย
ผลปรากฏว่า การพยายามหลอมรวมวัฒนธรรมประสบความล้มเหลวในทุกสังคม เหตุผลคือ:
(1) ความคิดดั้งเดิมว่าวัฒนธรรม คือ ธรรมเนียม ประเพณี ความเชื่อ ภาษาที่ผูกติดกับกลุ่มคนหรือ
กลุ่มชาติพันธุ์ ทําให้เกิดความรู้สึกยึดติดกับสิ่งที่สังคมได้จินตนาการไว้ว่า เป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมในอุดมคติ และ
ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ ความคิดแบบยึดติดกับรูปแบบดั้งเดิมนี้มีผลทําให้ชนกลุ่มน้อยส่วนใหญ่ไม่เต็มใจที่
จะเปลี่ยนและยอมรับวัฒนธรรมของชนกลุ่มใหญ่ ทําให้เกิดปฏิกิริยาต่อต้าน สร้างความขัดแย้งในสังคม
(2) รัฐบาลของหลายประเทศใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือควบคุมประชาชน ผ่านนโยบายผสม
กลมกลืนทางวัฒนธรรม หรือการสร้างวัฒนธรรมใหม่ในรูปของการปฏิวัติวัฒนธรรม การใช้วัฒนธรรมเพื่อ
เสริมสร้างอํานาจให้แก่ฝ่ายปกครองจึงมีผลทําให้เกิดการต่อต้านจากประชาชนทั่วไปเช่นเดียวกัน
ความล้มเหลวในการจัดการกับวัฒนธรรม มีผลทําให้เกิดการตีความใหม่ว่าวัฒนธรรมไม่ใช่สิ่งที่มี
รูปแบบตายตัวเปลี่ยนไม่ได้ หรือมีรูปแบบสําเร็จรูป ในทางกลับกัน วัฒนธรรมมีลักษณะลื่นไหลปรับเปลี่ยนไป
มาตามสภาพแวดล้อมและสถานการณ์ การปรับกระบวนทัศน์ในการให้ความหมายของวัฒนธรรมนี้มีผลทําให้
ผู้คนผ่อนคลายและไม่ยึดติดกับรูปแบบดั้งเดิมทั้งชุด ขณะเดียวกันรัฐก็ไม่มีรูปแบบสําเร็จรูปไว้บังคับใช้อีก
ต่อไป ความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมจึงกลายมาเป็นความสัมพันธ์ของการอยู่ร่วมกัน โดยยอมรับในความ
แตกต่าง ไม่มีการควบคุมรูปแบบของวัฒนธรรมและเปิดพื้นที่ให้ปัจเจกบุคคลมีสิทธิทางวัฒนธรรมของตัวเองได้
กระบวนการทางวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน เกิดจากการยอมรับการเปลี่ยนแปลง การ
ปรับเปลี่ยน ไม่ยึดติดในรูปแบบเฉพาะ และยอมรับสิทธิทางวัฒนธรรมของปัจเจกบุคคลและของกลุ่มความ
หลากหลายทางวัฒนธรรมไม่ได้หมายถึง ความหลากหลายหรือแตกต่างระหว่างกลุ่มเท่านั้น แต่หมายถึงความ
หลากหลายแตกต่างภายในกลุ่มด้วย มนุษย์แต่ละคนมีอัตลักษณ์ของตัวเองหลากหลายมิติ และมีหลาย
อัตลักษณ์ในตัวคนเดียวกันได้ รูปแบบของการผสมผสานทางวัฒนธรรมในสังคมสมัยปัจจุบันคือ การเกิด
อัตลักษณ์ที่หลากหลายและเท่าเทียม เนื่องจากมีความแตกต่างหลากหลายจึงไม่มีรูปแบบใดเหนือกว่ากัน การ
ยอมรับความหลากหลายทางวัฒนธรรม จึงเกิดขึ้นจากการเคารพในสิทธิทางวัฒนธรรมและสิทธิมนุษยชน
