Page 21 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 (กันยายน - ธันวาคม 2563)

20 วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน

2.2.2 เสรีภ�พในก�รทำ�ง�น ข้อเท็จจริงประก�รหนึ่งอันเป็นผลพวงก�รยอมรับเสรีภ�พ
ในก�รพ�ณิชย์และก�รอุตส�หกรรมดังที่กล่�วไว้ข้�งต้น คือ ก�รรับรองกิจกรรมต่�ง ๆ ที่สะท้อน
ก�รแสดงออกในเสรีภ�พเกี่ยวกับก�รอุตส�หกรรมและเสรีภ�พในก�รทำ�ง�น โดยก�รรวมกลุ่มเพื่อเจรจ�
ต่อรอง ตลอดจนก�รนัดหยุดง�นอันเนื่องจ�กข้อเรียกร้องในด้�นแรงง�นที่เสมือนประหนึ่งว่�เป็นก�ร
ใช้เสรีภ�พร่วมกันแบบกลุ่มของฝ่�ยผู้ใช้แรงง�นจึงเป็นเรื่องที่ชอบธรรมและพึงปฏิบัติได้ ด้วยเหตุที่
ก�รดังกล่�วเป็นไปในท�งที่ส่งเสริมก�รรับรองเสรีภ�พในก�รทำ�ง�นที่เป็นแขนงสำ�คัญของเสรีภ�พในก�ร
อุตส�หกรรมนั่นเอง อย่�งไรก็ต�ม อ�จปร�กฏก�รโต้แย้งโดยคว�มคิดตรงข้�มของฝ่�ยแรงง�นด้วยกัน
ว่�ก�รใช้เสรีภ�พดังกล่�วก็จะต้องไม่ไปกระทบต่อเสรีภ�พในก�รทำ�ง�นของปัจเจกบุคคลด้วยกล่�ว คือ
ก�รรวมกลุ่มเป็นสหภ�พและก�รร่วมกันนัดหยุดง�นเพื่อกดดันฝ่�ยน�ยจ้�งอันเกี่ยวด้วยเรื่องข้อเรียกร้องด้�น
ก�รแรงง�นนั้นจะต้องปล่อยให้เป็นอิสระต่อก�รตัดสินใจของลูกจ้�งแต่ละปัจเจกบุคคลที่ตัดสินใจว่�จะ
26
ใช้สิทธินี้หรือไม่ เพร�ะลูกจ้�งแต่ละคนย่อมมีเสรีภ�พส่วนบุคคลในก�รเลือกที่จะกระทำ�ก�รง�นได้เช่นกัน
บทเรียนดังกล่�วข้�งต้น สะท้อนให้เห็นข้อคิดสำ�คัญและน่�สนใจประก�รหนึ่งเกี่ยวกับ
ก�รรับรองเสรีภ�พในก�รทำ�ง�นก็คือก�รแทรกแซงใด ๆ ต่อเจตน�รมณ์อิสระของผู้ใช้แรงง�นในก�รเลือกง�น
ที่จะกระทำ� หรือไม่กระทำ�นั้นไม่ควรเกิดขึ้น ไม่ว่�ก�รแทรกแซงนั้นจะม�จ�กอำ�น�จฝ่�ยรัฐที่กำ�หนดจำ�นวน
จำ�กัดของแรงง�นบ�งอ�ชีพ หรือแม้กระทั่งก�รแทรกแซงจ�กฝ่�ยเอกชนเช่นก�รกำ�หนดห้�มก�รล�ออก
จ�กง�น อันหม�ยถึงเสรีภ�พก�รทำ�ง�นย่อมทำ�ให้ลูกจ้�งผู้ใช้แรงง�นมีเสรีภ�พในก�รล�ออกจ�กง�นที่ตน
ได้ปฏิบัติอยู่ โดยน�ยจ้�งไม่อ�จทักท้วงในเจตน�รมณ์ดังกล่�วได้ 27
โดยสรุปแล้วย่อมเข้�ใจได้ว่� “เสรีภ�พในก�รทำ�ง�น” หม�ยถึง เสรีภ�พในก�รทำ�ง�นและ
ในก�รปฏิเสธไม่ทำ�ง�น ดังนี้ ก�รห้�มไม่ให้ทำ�ง�นและก�รบังคับให้ทำ�ง�นจึงเป็นปฏิปักษ์ต่อหลักแห่ง
เสรีภ�พในก�รทำ�ง�นนั่นเอง อีกทั้ง ก�รรวมกลุ่มท�งภูมิภ�คของสหภ�พยุโรปยังยอมรับเสรีภ�พ
ในก�รทำ�ง�นให้มีใจคว�มขย�ยรวมถึงอิสระในก�รเคลื่อนย้�ยแรงง�นไปยังรัฐอื่นที่อยู่ในกรอบของกลุ่ม
ภูมิภ�คเพื่อก�รแสวงห�ก�รง�นและได้ทำ�ง�นที่เหม�ะสมกับคว�มปร�รถน�ของตัวผู้ใช้แรงง�นว่�เป็น
เสรีภ�พในก�รทำ�ง�นอีกส่วนหนึ่งด้วย 28
แม้ว่�กรอบนิย�มของเสรีภ�พในก�รทำ�ง�นจะดูกว้�งขว�งเพียงใด แต่ก�รใช้เสรีภ�พข้อนี้
ย่อมมีข้อจำ�กัดเฉกเช่นเดียวกับเสรีภ�พในก�รประกอบก�ร กล่�วคือ ก�รจำ�กัดด้วยเหตุแห่งประโยชน์
ส�ธ�รณะอย่�งได้สัดส่วนจึงถือเป็นหัวใจสำ�คัญในก�รทำ�คว�มเข้�ใจในร�ยละเอียดของเสรีภ�พในก�รทำ�ง�น
ให้กระจ่�งถ่องแท้ โดยทั่วไปแล้ว เป็นที่ยอมรับในส�กลว่� “อ�ยุ” “สัญช�ติ” “ทัศนคติและสภ�วะท�งจิตใจ”
ตลอดจน “คุณสมบัติอันเกี่ยวกับคุณวุฒิก�รศึกษ�และประสบก�รณ์ในวิช�ชีพ” อ�จใช้เป็นเงื่อนไขจำ�กัด
เสรีภ�พในก�รทำ�ง�นได้ ทั้งนี้ก�รใช้เงื่อนไขดังกล่�วจำ�กัดเสรีภ�พในก�รประกอบอ�ชีพจะต้อง
พิจ�รณ�จ�กบริบทเกี่ยวกับลักษณะของง�นที่เหม�ะสม ประโยชน์แห่งรัฐ และหลักก�รใช้แรงง�นส�กล
ประกอบด้วย นอกจ�กนี้แล้ว ก�รจำ�กัดเสรีภ�พโดยใช้ข้อตกลงอันเกิดจ�กคว�มยินยอมของคู่สัญญ�ย่อม
เกิดขึ้นได้ภ�ยใต้กรอบจำ�กัดที่ต้องปร�กฏเงื่อนไขซึ่งแสดงให้เห็นถึงก�รคุ้มครองประโยชน์อันชอบธรรม
ทั้งของผู้ประกอบก�รและของผู้ใช้แรงง�นที่ถูกจำ�กัดสิทธิอย่�งเพียงพอ ได้สัดส่วนกับวัตถุประสงค์
29
ของก�รจำ�กัดเสรีภ�พเพื่อให้เกิดก�รคุ้มครองเสรีภ�พอย่�งแท้จริง

26
คำ�วินิจฉัยศ�ลรัฐธรรมนูญฝรั่งเศส ลงวันที่ 28 พฤษภ�คม ค.ศ. 1983.
27 S. Lorvellec, Travail et peine, in Le travail en perspectives, Ouvrage Collectif, LGDJ., 1998, p.247s.
28 B. Teyssié, Droit européen du travail, Litec, 2001, n°132 s.
29 Ph. Waquet, Pouvoir de direction et libertés des salariés, Droit Social, 2000, p. 1051.