Page 20 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 (กันยายน - ธันวาคม 2563)

ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 (กันยายน - ธันวาคม 2563) 19

2.2 องค์ประกอบของเสรีภาพในการประกอบอาชีพ วิวัฒน�ก�รก�รยอมรับเรื่องเสรีภ�พ
ในก�รประกอบอ�ชีพดังกล่�วม�ข้�งต้นนี้ได้แสดงให้เห็นแล้วว่� เสรีภ�พข้อนี้ย่อมต้องพิจ�รณ� 2 ส่วน
ประกอบกัน ได้แก่ส่วนที่เป็นของน�ยจ้�งผู้ประกอบก�รและส่วนที่เป็นของลูกจ้�งผู้ใช้แรงง�น

2.2.1 เสรีภ�พในก�รประกอบกิจก�ร ผู้ประกอบก�รย่อมชอบที่จะมีเสรีภ�พเพื่อดำ�เนินก�รใด ๆ
ที่ทำ�ให้ตนเข้�ถึงและประสบผลสำ�เร็จในวิช�ชีพแห่งตน ซี่งก�รที่จะบรรลุถึงจุดมุ่งหม�ยดังกล่�วนี้ได้
จำ�เป็นต้องมีเสรีภ�พในก�รเลือกที่ตั้งแห่งสถ�นประกอบก�รที่จะใช้เป็นที่ดำ�เนินกิจก�รง�นอ�ชีพ
และก�รใด ๆ ที่เกี่ยวด้วยกับก�รประกอบก�ร ประก�รหนึ่ง และเสรีภ�พในก�รได้ม�ซึ่งบริก�รและก�รจัดห�
วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือ ตลอดจนวัตถุดิบที่จำ�เป็นต่อก�รประกอบก�ร รวมถึงก�รเคลื่อนย้�ยทุนและ
21
ก�รดำ�เนินกิจก�รได้อย่�งเสรี อีกประก�รหนึ่ง นอกจ�กนี้แล้ว กฎหม�ยภ�ยในของบ�งประเทศ เช่น
ส�ธ�รณรัฐฝรั่งเศส ยังตีคว�มเสรีภ�พข้อนี้รวมไปถึงก�รที่ผู้ประกอบก�รมีเสรีที่จะเลือกบุคคลที่จะม�เป็น
่
22
ผู้ร่วมง�นกับตน ครั้นต่อม�เมื่อโลกต้องเผชิญกับสภ�วะเศรษฐกิจตกตำ� (ช่วง ปี ค.ศ. 1990) เกิดก�รเลิก
จ้�งและลดสิทธิสวัสดิก�รผู้ใช้แรงง�นซึ่งทำ�ให้ผู้ใช้แรงง�นหล�ยคนตัดสินใจที่จะออกม�ประกอบกิจก�รเอง
ดังนี้ เสรีภ�พในก�รประกอบกิจก�รจึงต้องขย�ยคว�มไปถึงก�รที่รัฐจำ�เป็นต้องให้คว�มช่วยเหลือเพื่อก�ร
23
จัดก�ร อันจะทำ�ให้ประช�กรที่ว่�งง�นมีง�นทำ�โดยส�ม�รถประกอบกิจก�ร อีกทั้งก�รต่�ง ๆ ที่รัฐพึง
จะช่วยให้
ผู้ประกอบก�รลดภ�ระหน้�ที่และขั้นตอนที่ต้องกระทำ�ต่อฝ่�ยปกครอง เช่น ก�รขึ้นทะเบียน ก�รจดแจ้ง ฯลฯ
ที่ไม่จำ�เป็นต่อก�รประกอบก�รก็ยังสะท้อนให้เห็นถึงกลไกที่กฎหม�ยรับรองก�รคุ้มครองเสรีภ�พส่วนนี้
แม้ปร�กฏว่�มีก�รขย�ยกรอบคว�มคิดเกี่ยวกับเสรีภ�พในก�รประกอบกิจก�รออกไปอย่�ง

กว้�งขว�งดังกล่�วม�ข้�งต้นนี้ แต่ก็เป็นที่ยอมรับว่�เสรีภ�พดังกล่�วต้องไม่ไปกระทบต่อสิทธิท�งเศรษฐกิจ
และสังคมของฝ่�ยลูกจ้�งคนง�นซึ่งเป็นสิทธิที่รัฐประช�ธิปไตยยอมรับในคุณค่�ของกฎหม�ยรัฐธรรมนูญ
ด้วยเหตุนี้เอง ฝ่�ยนิติบัญญัติย่อมชอบที่จะตร�บทกฎหม�ยเพื่อจำ�กัดเสรีภ�พในก�รประกอบก�ร
ห�กข้อจำ�กัดนั้นเป็นไปเพื่อประกันก�รเข้�ถึงก�รทำ�ง�นของฝ่�ยลูกจ้�งผู้ใช้แรงง�นตลอดจนก�รกำ�หนด
25
เงื่อนไขก�รทำ�ง�นที่ส�ม�รถดำ�เนินไปได้พร้อมกับก�รบริห�รจัดก�รสถ�นประกอบกิจก�รอย่�งได้สัดส่วน
อย่�งไรก็ต�ม ข้อน่�คิดประก�รหนึ่งซึ่งเป็นผลพวงจ�กก�รแปลคว�มข้อจำ�กัดดังกล่�วข้�งต้นนี้ก็คือ กรณี
ของผู้ประกอบก�รในอ�ชีพอิสระซึ่งไม่มีก�รจ้�งลูกจ้�งอันทำ�ให้บุคคลเหล่�นั้นโดยสภ�พย่อมไม่มีคู่สัญญ�
ที่ตนต้องกระทำ�ต่อในท�งก�รแรงง�น ดังนี้ ก�รกำ�หนดข้อจำ�กัดในก�รใช้เสรีภ�พเพื่อก�รประกอบก�ร
ของผู้ประกอบอ�ชีพอิสระนี้ จึงต้องแปลถึงคว�มกังวลที่จะเกิดผลกระทบเชิงลบต่อประโยชน์ส�ธ�รณะ
ตลอดจนผลร้�ยที่อ�จเกิดกับผู้บริโภคนั่นเอง
ในส่วนของ “ประโยชน์ส�ธ�รณะ” ซึ่งเป็นข้อจำ�กัดของก�รใช้เสรีภ�พในก�รประกอบกิจก�รนั้น

ย่อมหม�ยถึงเงื่อนไขต่�ง ๆ ที่รัฐกำ�หนดขึ้นเพื่อก�รประกอบอ�ชีพก�รง�นของวิช�ชีพนั้น ๆ ไม่ว่�จะเป็นคุณวุฒิ
ก�รศึกษ� ก�รขึ้นทะเบียนวิช�ชีพ ประสบก�รณ์คว�มชำ�น�ญก�ร คว�มสัมพันธ์ระหว่�งรัฐกับเอกชน
อย่�งเหม�ะสมในง�นบ�งประเภทที่เป็นภ�รกิจแห่งรัฐ ตลอดจนก�รกำ�หนดข้อจำ�กัด (Quota) ในท�งพื้นที่
สำ�หรับก�รประกอบวิช�ชีพบ�งอย่�ง

21 แนวคิดดังกล่�วนี้เทียบเคียงจ�ก สนธิสัญญ�กรุงโรม ข้อ 43 ข้อ 49 และข้อ 56 (ผู้เขียน) โปรดศึกษ� Traité de Rome, (En ligne) https://www.
europarl.europa.eu/about-parliament/fr/in-the-past/the-parliament-and-the-treaties/treaty-of-rome, accès 30 octobre 2020.
22 คำ�วินิจฉัยศ�ลรัฐธรรมนูญฝรั่งเศส ลงวันที่ 20 กรกฎ�คม ค.ศ. 1988 โปรดศึกษ�ใน Déc.n°88-244 DC, Dalloz 1989, Jurisprudence 269.
23 Revue de Jurisprudence Sociale 1/96 n°34 ; J.-C. Sciberras, Création, reprise d’entreprise et essaimage, Droit Social, 1994 p.
115.
24 La loi Madelin du 11 février 1994 ; Liaison Social 6 nov. 1997, V.
25 โปรดศึกษ�เพิ่มเติม แนวคิด: รัฐบัญญัติว่�ด้วยก�รทำ�ให้สังคมทันสมัย (la loi de modernisation sociale) ลงวันที่ 17 มกร�คม ค.ศ. 2002,
legifrance, (ออนไลน์) https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000408905/ เข้�ถึงเมื่อ 30 ตุล�คม 2563.