Page 26 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม - เมษายน 2563)

24 วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน

ดังนั้น ความควรตองเปนในแงผลบังคับของสิทธิขั้นพื้นฐานจึงไมไดขึ้นอยูกับบทบัญญัติที่รับรองสิทธิ

ขั้นพื้นฐานนั้นแตเพียงอยางเดียว แตยังขึ้นอยูกับเงื่อนไขอื่น ๆ ดวย กลาวคือ เมื่อมีขอเท็จจริงเกิดขึ้น
ตรงกับองคประกอบสวนเหตุของบทบัญญัติที่รับรองสิทธิขั้นพื้นฐาน ผลทางกฎหมายอาจไมไดเปนไปตาม
ที่บทบัญญัตินั้นเรียกรองหรือตองการใหเกิดขึ้นเสมอไป ทั้งนี้ เราอาจกลาวไดวา ลักษณะความเปนหลักการ
(Principle) ของสิทธิขั้นพื้นฐานนั้นเปนเรื่องของ “การใหเหตุผล” และการใหเหตุผลเชนวานั้นอาจถูก
หักลางโดย “เหตุผลอื่น ๆ” ทั้งของรัฐและปจเจกบุคคลอื่นที่อาจมีนํ้าหนักหรือมีคุณคามากกวาได ดังนั้น

สิทธิขั้นพื้นฐานในฐานะที่เปนหลักการนั้นจึงไมมีผลบังคับที่แนนอนหรือเด็ดขาดตายตัวแตกลับ
มีผลไปจนกวาหรือมีผลเทาที่ไมมีเหตุผลหรือหลักการอื่น ๆ มาหักลางได 29
คําถามตอมา อะไรคือหลักการหรือเหตุผลอื่น ๆ ที่รัฐสามารถอางขึ้นเพื่อมาจํากัดสิทธิ

ขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองเอาไวได คําตอบในเรื่องดังกลาวมักปรากฏตัวอยูแลวในบทบัญญัติ
ของรัฐธรรมนูญ ทั้งนี้ เราอาจแบงวิธีการรับรองสิทธิขั้นพื้นฐาน รวมถึงเงื่อนไขการตรากฎหมายจํากัด
สิทธิขั้นพื้นฐานตามรัฐธรรมนูญออกไดเปน 3 กลุมดวยกัน ไดแก 1) สิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญ
รับรองไวโดยกําหนดเงื่อนไขพิเศษในการตรากฎหมายจํากัดสิทธิ ซึ่งหมายถึงสิทธิขั้นพื้นฐานที่
รัฐธรรมนูญอนุญาตใหฝายนิติบัญญัติตรากฎหมายจํากัดสิทธิได แตการตรากฎหมายเชนวานั้นจะตอง

เปนไปตามวัตถุประสงคที่รัฐธรรมนูญกําหนดไวอยางชัดแจงเทานั้น ยกตัวอยางเชน เสรีภาพในการ
แสดงความคิดเห็นที่ไดรับการรับรองจากรัฐธรรมนูญ อาจถูกจํากัดลงไดโดยกฎหมายที่ตราขึ้นโดย
30
ฝายนิติบัญญัติ และกฎหมายนั้นจะตองตราขึ้นเพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐ เพื่อคุมครองสิทธิและ

เสรีภาพของบุคคลอื่น เพื่อรักษาความสงบเรียบรอยและศีลธรรมอันดี หรือเพื่อปองกันสุขภาพ
ของประชาชน 2) สิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองไวโดยกําหนดเงื่อนไขธรรมดาในการตรา
กฎหมายจํากัดสิทธิ ซึ่งหมายถึงสิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญอนุญาตใหฝายนิติบัญญัติตรากฎหมาย
จํากัดสิทธิได และการจํากัดสิทธิตามกฎหมายนั้นจะเปนไปเพื่อวัตถุประสงคอยางใด ใหเปนดุลพินิจ
ในการตรากฎหมายของฝายนิติบัญญัติเอง ยกตัวอยางเชน การที่รัฐธรรมนูญ บัญญัติแตเพียงวา
31
“บุคคลยอมมีสิทธิในทรัพยสินและการสืบมรดก ขอบเขตแหงสิทธิและการจํากัดสิทธิเชนวานี้ ใหเปน
ไปตามที่กฎหมายบัญญัติ” ยอมมีความหมายวา ฝายนิติบัญญัติมีดุลพินิจวาจะตรากฎหมายจํากัดสิทธิ
ในทรัพยสินและการสืบมรดกเพื่อวัตถุประสงคอยางใด 3) สิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองไวโดย

ปราศจากเงื่อนไขในการตรากฎหมายจํากัดสิทธิ ซึ่งหมายถึงสิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองไว
โดยไมอนุญาตใหฝายนิติบัญญัติตรากฎหมายจํากัดสิทธิได แตการจํากัดสิทธิขั้นพื้นฐานประเภทนี้จะ
เกิดขึ้นโดยบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญเองโดยตรง ยกตัวอยางเชน รัฐธรรมนูญรับรองเสรีภาพในการ
นับถือศาสนา โดยบัญญัติวา “บุคคลยอมมีเสรีภาพบริบูรณในการถือศาสนาและยอมมีเสรีภาพ
32
ในการปฏิบัติหรือประกอบพิธีกรรมตามหลักศาสนาของตน แตตองไมเปนปฏิปกษตอหนาที่ของปวงชน

29 จาก ทฤษฎีสิทธิขั้นพื้นฐาน. เลมเดิม. (น. 87).
30 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มาตรา 34 วรรคหนึ่ง.
31 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 37 วรรคหนึ่งและวรรคสอง.
32 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 31.