Page 29 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม - เมษายน 2563)

ปที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม – เมษายน 2563) 27

ประการหนึ่งของการปกครองโดยกฎหมายหรือนิติรัฐ โดยหลักการดังกลาวมีสาระสําคัญวา ศาลมีหนาที่

คุมครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนโดยการพิจารณาพิพากษาคดีของตน ทั้งนี้ ตองมีการเปดโอกาส
ใหประชาชนที่ไดรับผลกระทบหรือความเดือดรอนเสียหายจากการใชอํานาจขององคกรของรัฐในการ
ฟองรองเพื่อโตแยงวา การกระทําขององคกรของรัฐไมชอบดวยรัฐธรรมนูญหรือไมชอบดวยกฎหมาย
เพื่อใหศาลเพิกถอนหรือทําลายผลของการใชอํานาจดังกลาว นอกจากนี้ ประชาชนยอมมีสิทธิฟองให
หนวยงานของรัฐรับผิดชดใชคาเสียหายจากการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมายดวย นอกเหนือจากการ
37
ประกันสิทธิทางศาลไวเปนการทั่วไป รัฐธรรมนูญของรัฐเสรีประชาธิปไตยที่เปนรัฐธรรมนูญสมัยใหม
ก็ไดกําหนดกลไกบางประการเพื่อรับรองใหประชาชนสามารถใชสิทธิทางศาลไดกวางขวางมากยิ่งขึ้น
โดยเฉพาะการรับรองเสรีภาพที่เรียกวา “เสรีภาพทั่วไป” ใหกับประชาชน รวมถึงการกําหนดให

ประชาชนสามารถใชสิทธิในการรองทุกขทางรัฐธรรมนูญได (Verfassungsbeschwerde; Constitutional
Complaint) เอาไวในบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ
38
ในกรณีของการรับรองเสรีภาพทั่วไปนี้มาตรา 25 วรรคหนึ่ง ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2560 บัญญัติวา “สิทธิเสรีภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากที่บัญญัติคุมครองไว
เปนการเฉพาะในรัฐธรรมนูญแลว การใดที่มิไดหามหรือจํากัดไวในรัฐธรรมนูญหรือในกฎหมายอื่น

บุคคลยอมมีสิทธิและเสรีภาพที่จะกระทําการนั้นไดและไดรับความคุมครองตามรัฐธรรมนูญ ตราบเทาที่
การใชสิทธิและเสรีภาพเชนวานั้นไมกระทบกระเทือนหรือเปนอันตรายตอความมั่นคงของรัฐ ความสงบ
เรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน และไมละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพของบุคคลอื่น” เสรีภาพทั่วไป

ในความหมายดังกลาวมีความหมายอยูวา ปจเจกบุคคลทั้งหลายยอมมีอิสระในการที่จะกระทําการ
หรือไมกระทําการใดก็ไดตามที่ใจปรารถนา ตราบใดที่การใชเสรีภาพนั้นไมขัดกับคุณคาที่ถูกกําหนด
39
เอาไวในมาตรา 25 วรรคหนึ่ง เสรีภาพทั่วไปในลักษณะดังกลาวจึงทําหนาที่เปน “บทกวาดกอง”
กลาวคือ ในกรณีที่บุคคลไมอาจอางสิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองไวเปนการเฉพาะได เชน เสรีภาพ
ในการแสดงความคิดเห็น เสรีภาพทางวิชาการ หรือเสรีภาพในการประกอบอาชีพ เพราะไมเขา
41
40
42
องคประกอบของบทบัญญัติมาตราดังกลาว แตบุคคลยังอาจอางเสรีภาพทั่วไปไดวา ตนเองมีเสรีภาพ
ตามรัฐธรรมนูญที่จะกระทําการใดหรือไมกระทําการใดก็ไดทั้งสิ้นตามที่ใจปรารถนาตราบเทาที่การใช
เสรีภาพนั้นไมถูกหามไวในรัฐธรรมนูญและกฎหมายและไมขัดตอสิ่งที่มาตรา 25 วรรคหนึ่ง มุงให

ความคุมครอง บทบัญญัติในทํานองดังกลาวจึงทําหนาที่ขยายพรมแดนความคุมครองสิทธิขั้นพื้นฐานของ
ปจเจกบุคคลทั้งหลายใหกวางขวางยิ่งขึ้นไป นอกเหนือจากการรับรองเสรีภาพทั่วไปแลว รัฐธรรมนูญ

37 จาก หลักพื้นฐานกฎหมายมหาชน (น. 122), โดย เกรียงไกร เจริญธนาวัฒน, 2561, กรุงเทพฯ: วิญูชน, พิมพครั้งที่ 4.
38 From Grundrechte, Staatsrecht II (p. 85), by Pieroth, Bode / Schlink, Bernhard, 2001, Heidelberg.
39 จาก ทฤษฎีสิทธิขั้นพื้นฐาน. เลมเดิม. (น. 285).
40 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 34 วรรคหนึ่ง.
41 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 34 วรรคสอง.
42 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 40.