Page 22 - ประมวลความเห็นทางกฎหมาย ระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน 2559 ถึงวันที่ 15 สิงหาคม 2560

๒๐

สิทธิและเสรีภาพพื้นฐานของบุคคลซึ่งตกเปนผูตองหาหรือจําเลยในคดีอาญามิใหตองตกอยูในฐานะเปน
ผูกระทําผิดกอนที่จะไดรับการพิสูจนความผิดจากโจทก โดยใหสันนิษฐานไวกอนวา ผูตองหาหรือจําเลย

ไมมีความผิดจนกวาจะมีคําพิพากษาถึงที่สุดวาเปนผูกระทําความผิด ตามที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญ
แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐ มาตรา ๓๙ วรรคสอง ประกอบรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
(ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๕๗ มาตรา ๔ ปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน ขอ ๑๑ และกติกา
ระหวางประเทศวาดวยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ขอ ๑๔.๒ รวมถึงหลักนิติธรรม (The Rule of
Law)

๒.๓ ประเด็นดานสิทธิมนุษยชน
พิจารณาแลวเห็นวา พระราชบัญญัติแกไขเพิ่มเติมบทบัญญัติแหงกฎหมายที่เกี่ยวกับ

ความรับผิดในทางอาญาของผูแทนนิติบุคคล พ.ศ. ๒๕๖๐ มีเนื้อหาสาระที่บัญญัติถึงความรับผิดทางอาญา
ของผูบริหารนิติบุคคล ไดแก กรรมการผูจัดการ หรือผูจัดการ หรือบุคคลใดซึ่งรับผิดชอบในการดําเนินงาน
ของนิติบุคคล ใหมีความชัดเจนยิ่งขึ้น คือตองปรากฏวาบุคคลดังกลาวมีสวนรวมในการกระทําความผิด

ของนิติบุคคลโดยกระทําการหรือสั่งการอยางใดอยางหนึ่ง หรือมีหนาที่ตองสั่งการหรือกระทําการอยางใด
แลวละเวนไมสั่งการหรือไมกระทําการ จนเปนเหตุใหนิติบุคคลกระทําความผิดอาญา จึงตองรับผิดรวมกับ
นิติบุคคลนั้น ทั้งนี้ เนื่องจากเมื่อสังคมพัฒนาและเศรษฐกิจเจริญกาวหนามากขึ้น การประกอบธุรกิจ
มักนิยมกระทํากันในรูปนิติบุคคล หากนิติบุคคลกระทําความผิด ความเสียหายที่จะเกิดแกสังคมยอมจะมี

มากกวาความผิดที่เกิดจากผูประกอบธุรกิจซึ่งลงทุนโดยบุคคลเพียงคนเดียว เนื่องจากนิติบุคคลประกอบขึ้น
ดวยการรวมทุนของบุคคลหลายคนและเปนองคกรใหญนั่นเอง ซึ่งปจจุบันเปนที่ยอมรับวา นิติบุคคล
สามารถรับผิดทางอาญาได และกฎหมายไทยหลายฉบับไดบัญญัติความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลไว
แตโทษที่จะลงแกนิติบุคคลนั้น มีเพียงโทษปรับหรือริบทรัพยเทานั้น ซึ่งบางครั้งหากเปรียบเทียบกัน

ระหวางประโยชนที่นิติบุคคลจะไดรับกับความเสี่ยงที่จะถูกดําเนินคดีแลว นิติบุคคลก็อาจเลือกที่จะกระทํา
ความผิด หากเปนเชนนี้จะทําใหการปราบปรามอาชญากรรมทางเศรษฐกิจที่เกิดจากการกระทําความผิด
ของนิติบุคคลไมไดผล เนื่องจากนิติบุคคลเปนบุคคลสมมติตามกฎหมาย ผูที่กระทําการแทนนิติบุคคล
คือบุคคลธรรมดา และเมื่อนิติบุคคลกระทําความผิดทางอาญาโดยแทจริงแลวบุคคลธรรมดาซึ่งเปน

ผูกระทําการแทนหรือเปนผูบริหารนิติบุคคลนั้นตองมีสวนรวมในการกระทํานั้นดวยทุกครั้ง เวนแตมิได
สั่งการหรือมิไดอยูรวมในการประชุมเพื่อพิจารณามีมติใหกระทําการนั้น และไมมีหนาที่ตองสั่งการ
หรือกระทําการอยางใดเพื่อปองกันการกระทําความผิดทางอาญา ฉะนั้น เพื่อใหไดผลในการยับยั้งมิให

นิติบุคคลกระทําผิดกฎหมายจึงบัญญัติความรับผิดของผูบริหารนิติบุคคลเหลานั้นดวย การบัญญัติ
กฎหมายในลักษณะนี้ จะทําใหเฉพาะผูบริหารนิติบุคคลที่มีสวนรูเห็นเปนใจหรือเปนผูลงมือกระทํา
ความผิดหรือมีสวนเกี่ยวของกับการกระทําความผิดเทานั้นที่จะตองรับผิดรวมกับนิติบุคคล เสมือนวา
ผูบริหารนิติบุคคลเปนตัวการหรือผูใชใหนิติบุคคลกระทําความผิด และโจทกมีภาระการพิสูจนความผิด
ของจําเลย ตางจากหลักกฎหมายเดิมที่มีบทสันนิษฐานใหผูบริหารนิติบุคคลตองรวมรับผิดกับนิติบุคคล

เสมอ เวนแตจะพิสูจนไดวามิไดรูเห็นเปนใจ โดยโจทกไมตองพิสูจนถึงการกระทําของผูบริหารนิติบุคคล
ที่ตกเปนจําเลย ซึ่งเปนความรับผิดจากการกระทําของบุคคลอื่น และเปนการนําสถานะของบุคคลมาเปน
เงื่อนไขของความรับผิดทางอาญา ทั้งที่ควรตองนําเอาขอเท็จจริงหรือการกระทําของผูบริหารนิติบุคคล