Page 102 - แด่ศักดิ์ศรีเสมอกันทุกชั้นชน : วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา
P. 102
วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา 101
กลุ่มตนให้อยู่ต่ําจากความเป็นมนุษย์ยิ่งขึ้น เช่น การฝึกหน่วยกล้าตายของนักจิตวิทยาในรัฐนาวีสหรัฐอเมริกา
จะมีการแสดงภาพทางวัฒนธรรมของศัตรูที่พึงรังเกียจ เช่น นําภาพชาวจีนหรือชาวญวนที่รับประทานเนื้อ
สุนัขมาให้ผู้ถูกฝึกซึ่งอยู่ในสังคมอเมริกันที่รักสุนัขดู (Peter Watson อ้างถึงใน ชัยวัฒน์ สถาอานันท์, 2549: 46)
เมื่อมนุษย์มองว่า “คนอื่น” ไม่ใช่ “กลุ่มเรา” ก็สามารถใช้ความรุนแรงแก่กันได้ง่ายขึ้น ดังที่มี
นักวิชาการจําแนกประเภทของความรุนแรงไว้ดังนี้
ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ (2532: 62-68) กล่าวถึงความรุนแรงไว้ว่ามี 3 ประเภท คือ ความรุนแรง
ทางตรง (direct violence) ความรุนแรงเชิงโครงสร้าง (structural violence) และความรุนแรงเชิง
วัฒนธรรม (cultural violence)
ความรุนแรงทางตรงเป็นความรุนแรงที่มีผลต่อร่างกายโดยตรงจึงเห็นผลได้อย่างชัดเจน เช่น รอย
แผล ความพิการ เป็นต้น และมีตัวผู้กระทําอันเป็นที่มาของความรุนแรงนั้น ความรุนแรงทางตรงนี้อาจมีผลใน
เชิงทําลายร่างกาย เช่น การใช้ดาบฟัน การใช้มีดแทง การวางเพลิง การถูกยาพิษ เป็นต้น หรือมีผลในการ
ขัดขวางการทํางานของร่างกาย เช่น การรัดคอ การไม่ให้น้ําหรืออาหาร การใช้โซ่ล่าม การขัง เป็นต้น
ความรุนแรงเชิงโครงสร้างเป็นความรุนแรงที่ทําให้เกิดช่องว่างระหว่างศักยภาพของมนุษย์กับสิ่งที่
มนุษย์เป็นอยู่จริง ความรุนแรงเช่นนี้ตัวผู้กระทําไม่สําคัญเพราะความรุนแรงยังคงฝังรากลึกในสังคมให้มี
ผู้กระทําเปลี่ยนผ่านเข้ามาทําหน้าที่ได้ตลอดเวลา เช่น เด็กไทยเป็นโรคขาดสารอาหาร ทั้งๆ ที่ประเทศไทย
ส่งออกข้าวไปยังต่างประเทศ และสังคมสามารถแก้ปัญหานี้ได้แต่ไม่ลงมือกระทํา หรือเด็กไทยต้องเสียชีวิต
ด้วยความเจ็บป่วยก่อนวัยอันควร เนื่องจากระบบสาธารณูปโภคไม่ดี สิ่งเหล่านี้เป็นปัญหาที่ฝังรากลึกอยู่ใน
โครงสร้างของสังคมไทย
ส่วนความรุนแรงเชิงวัฒนธรรมเป็นการขยายขอบเขตความรุนแรงสองประเภทแรก หมายถึง ส่วน
เสี้ยวของวัฒนธรรมที่ทําหน้าที่สนับสนุนรองรับความรุนแรงทางตรงหรือเชิงโครงสร้างให้กลายเป็นสิ่งที่ถูกต้อง
หรืออย่างน้อยก็ไม่ใช่เรื่องผิดร้ายแรงอะไร เช่น กรณีของเณรแอที่นําศพทารก 9 เดือนมาประกอบพิธีย่างศพ
กุมารทองเหมือนอย่างที่ขุนแผนทําไว้ในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน จะเห็นได้ว่าเรื่องราวของขุนแผนปรากฏ
อยู่ในวัฒนธรรมไทยมาเป็นเวลานาน ทั้งยังเป็นที่ยอมรับของคนในสังคม โดยเฉพาะการใช้น้ํามันพรายทํา
เสน่ห์ให้หญิงรัก นอกจากนี้เณรแอก็อ้างว่าตนประกอบพิธีตามขั้นตอนของขุนแผน (ชัยวัฒน์ สถาอานันท์,
2549: 54, 73-78) แสดงให้เห็นว่าความรุนแรงเชิงวัฒนธรรมให้ความชอบธรรมกับการกระทําอันโหดร้ายของ
เณรแอครั้งนี้
หากพิจารณาระดับชั้นของความรุนแรงจะพบว่า ความรุนแรงทางตรงที่มีผู้กระทําชัดเจนจะ
เปลี่ยนแปลงได้ง่ายหรือบ่อยที่สุด จึงเป็นความรุนแรงที่มีระดับตื้นที่สุด ส่วนความรุนแรงเชิงโครงสร้างเป็นการ
