Page 41 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย
P. 41
29
กมลรัตน์ พรหมสิงห์ และอุทิศ สังขรัตน์ (2557) ศึกษาศักยภาพในการจัดการป่าต้นน้้า
เทือกเขาบรรทัดในจังหวัดตรัง เพื่อศึกษากระบวนการจัดการทรัพยากรป่าต้นน้้าของชุมชน และ
วิเคราะห์ศักยภาพของชุมชนในการจัดการป่าต้นน้้า รวมถึงเพื่อให้หน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องได้
น้าไปก้าหนดนโยบายที่เน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติมาก
ยิ่งขึ้น เพื่อลดความขัดแย้งระหว่างรัฐกับชุมชน เนื่องจากรัฐมักจะมองว่าชุมชนเป็นผู้ที่ท้าลาย
ทรัพยากรธรรมชาติ จากการศึกษาพบว่า ชาวบ้านในชุมชนนาชุมเห็ดมีวิถีชีวิตผูกพันอยู่กับธรรมชาติ
คนกับป่ามีลักษณะความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีวิธีการดูแลรักษาป่า
ผ่านระบบความรู้ ความเชื่อ ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมต่าง ๆ ของชุมชน มีกระบวนการจัดการ
ทรัพยากรโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในชุมชน นอกจากนี้ ชุมชนยังมีจิตส้านึกในการอนุรักษ์
ทรัพยากรป่าต้นน้้า โดยมองเห็นถึงความส้าคัญของป่าต้นน้้าว่าหากขาดป่า ขาดน้้า ย่อมส่งผลกระทบ
ต่อชุมชนที่อยู่ปลายน้้าต่อไป จากการศึกษาวิจัยนี้ท้าให้มองเห็นถึงศักยภาพของชุมชนในการจัดการ
ทรัพยากรป่าต้นน้้า ทั้งนี้การจัดการทรัพยากรป่าต้นน้้านั้นจะต้องเกิดจากการร่วมมือกันอย่างเป็นพหุ
ภาคี ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และชาวบ้านในชุมชน ที่ควรจะเข้ามามีส่วนในจัดการทรัพยากรร่วมกัน
อย่างบูรณาการเพื่อให้ทรัพยากรธรรมชาติเกิดความยั่งยืนและการจัดการป่าต้นน้้าเป็นไปอย่างมี
ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
พิมรดา มณีอินทร์ (2558) ศึกษาสิทธิชุมชนในการจัดการป่าชุมชน กรณีศึกษาป่าชุมชนบ้าน
โนนตูมถาวร อ้าเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ ผลการศึกษาพบว่า ป่าชุมชนบ้านโนนตูมถาวรถือเป็นผู้
ทรงสิทธิ ชุมชน ถูกจ้ากัดสิทธิในการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ป่า และมาตรการทางกฎหมายของประเทศ
ไทยไม่เอื้ออ้านวยในการใช้สิทธิชุมชน กฎหมายป่าไม้ยังมีความบกพร่องบางประการ กล่าวคือไม่
สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญที่ได้ให้การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของชุมชน รัฐจึงจ้าเป็นต้องทบทวนว่าการ
บังคับใช้กฎหมายเหล่านั้นมีผลดีผลเสียอย่างไร ซึ่งจะต้องพิจารณาถึงขอบเขตของสิทธิและเพิ่มเติม
ปรับปรุงมาตรการทางกฎหมายให้มีการก้าหนดประเด็นของสิทธิชุมชนลงในกฎหมายเพื่อให้เกิดความ
ชัดเจน ลดปัญหาการตีความที่คลาดเคลื่อนไปจากเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ ถึงแม้ว่าการศึกษานี้ได้
ด้าเนินการภายใต้การให้สิทธิ์แก่สิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
แต่พบว่าผลการศึกษาดังกล่าวสอดคล้องกับการศึกษาของ ชาติชาย วิริยะเจริญกิจ และสุรัสวดี แสนสุข
(2560) ที่รายงานว่า การให้สิทธิชุมชนของรัฐธรรมนูญฯ ฉบับ พุทธศักราช 2560 ยังขาดความชัดเจน
ในการบัญญัติการรับรองสิทธิชุมชนเพื่อให้เกิดการบังคับใช้กฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้น การ
ขับเคลื่อนเพื่อรักษาสิทธิของชุมชนยังเป็นสิ่งจ้าเป็นในประเทศไทย
อรทัย อินต๊ะไชยวงค์ และบรรเจิด สิงห์คะเนติ (2562) ศึกษาสิทธิชุมชนในการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืนต่อการจัดการป่าชุมชนของชุมชนคลองห้วย
หวาย อ้าเภอแม่เปิน จังหวัดนครสวรรค์ ชุมชนต้าบลแม่ทา อ้าเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ และชุมชน
